زندگینامه و تحصیلات
حجتالاسلاموالمسلمین توسـلی در سـال ۱۹۲۳م در ایالـت بلوچسـتان در شـهر کویتـه پاکسـتان چشـم بـه جهـان گشـود. تحصیلات خـود را در زادگاهش شـروع کـرد. برای کسـب علوم اسلامی در سـن ۱۱ سـالگی همـراه بـا والدیـن خـود بـه نجـف اشـرف هجـرت کـرد و در جـوار بارگاه ملکوتـی امـام علـی(ع) سـکونت گزید.
شیخ یعقوب علی به مدت بیست سال در نجف مشغول تحصیل علوم و معارف اهلبیت(ع) بود و در آنجا علوم رایج حوزه نجف مانند علم صرف، نحو، منطق، علم بیان، فقه، اصول، حکمت، کلام، فلسـفه، تفسـیر قـرآن، اخلاق و دیگـر علـوم را نـزد اسـاتید صاحبنام آن زمـان آموخـت. وی دروس سـطح را نـزد اسـاتیدی همچـون شـیخ محمـد صـدرا، شـیخ مجتبـی لنکرانـی و شـیخ عباس قوچانی فراگرفت و در دروس خارج آیات عظام امام خمینی، سـید ابوالقاسـم خویی، شـهید سـید محمدباقر صدر، شـیخ جواد تبریزی و آیتالله محمد اسـحاق فیاض شـرکت نمود.
شـیخ یعقوب علی توسـلی اسـتاد ماهری در متون حوزوی بود. او ادبیات عرب، شـرح لمعه، رسـائل، مکاسـب و کفایـة الاصـول را تدریـس میکرد. وی علاوه بـر تدریـس دروس رسـمی حوزه علمیـه، در روزهـای جمعـه درس تفسـیر، سهشنبهها درس عقایـد و در بعدازظهرهای جمعـه بـه تدریـس درس نهج البلاغـه، میپرداخت.
حجتالاسلام توسـلی آثـاری نیـز بـا عناویـن «مسـئله تقلیـد»، «شـیعه»، «مسـئله امامـت»، «تجوید قرآن» و «شـکیات نماز» نگاشـته اسـت.
بازگشت به وطن و فعالیتهای تبلیغی
شـیخ یعقـوب علـی توسـلی پـس از ۲۰ سـال بـه زادگاهـش کویته برگشـت و از همـان زمان در کویتـه و تمـام ایالـت بلوچسـتان فعالیتهای تبلیغیاش را آغـاز کـرد و بـا تمـام تـوان مشـغول تبلیغ و ترویج معارف اسلام ناب محمدی شـد.
او چندین سـال امامجمعه شـهر کویته بود. وی از داعیـان وحـدت اسلامی بـود و از تریبـون نمـاز جمعـه، منبـر و محراب شـعار وحدت اسلامی را فریـاد میزد.
حجتالاسلام توسـلی درزمینهٔ علمـی نیـز خدمـات شایستهای را انجـام داد و بـرای ترویـج معـارف اسلامی دو مدرسـه علمیـه را تأسـیس کـرد کـه در این مـدارس صدها دختر و پسـر جوان، بـا معـارف اسلامی آشـنا شـدند و تعـداد زیـادی نیـز هماکنون مشـغول کسـب معارف هسـتند.
شـیخ یعقـوب علـی بـا نگاهـی عمیق، تربیت نسـل آینده مـادران سـرزمینش را در اولویت دید و مدرسـه فاطمـه الزهـرا را تأسـیس نمـود. ایـن مدرسـه صدهـا دختر را بـا علوم دینـی و اجتماعی آشـنا سـاخت و پیشقراولان تربیـت نسـل آینـده را به جامعـه تحویل داد.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
شـیخ یعقـوب علـی در عرصـه سیاسـت نیـز حاضـر بـود و رفیـق دیرینـه مفتـی جعفر حسـین و شـهید عارف حسـین حسـینی بود. بعد از انتخاب سـید عارف حسـین حسـینی به رهبری شـیعیان پاکسـتان، او حجتالاسلام توسـلی را رئیـس حـزب نهضـت جعفـری در ایالـت بلوچسـتان و نایبرئیس هیئـت اجرایـی مرکـزی انتخـاب کـرد.
توسـلی از یـاران شـهید عارف حسـینی محسـوب میشد. وی در سـال ۱۹۸۵م بهفرمان سـید عـارف حسـین حسـینی، بـرای پذیـرش مطالبات شـیعیان علیـه دولـت، لبیـک گفتـه و در شـهر کویتـه راهپیمایـی راه انداخـت و بـه خاطـر تیرانـدازی مأموران دولـت، چنـد نفـر شـهید شـدند و یعقـوب علی توسـلی دسـتگیر و بـه زندان منتقل شـد.
رحلت
حجتالاسلاموالمسلمین توسـلی در سالهای پایانـی عمـرش بیمـار شـد و پـس از تحمـل بیمـاری طولانیمدت، در ۲۶ دسـامبر ۲۰۱۴م (۴ ربیعالاول ۱۴۳۶ق) در سـن ۹۱ سـالگی جـان بـه جانآفرین تسـلیم کـرد. جنازهاش از امام بارگاه سـیدآباد شـهر کویته پاکسـتان تشـییع شـد و در قبرسـتان هـزاره به خاک سـپرده شد.