- صفحه اصلی
- معرفی مجمع
- اخبار
- مواضع و بيانيه ها
- بخش های سازمانی
- حوزه دبیرکل
- معاونتها
- معاونت امور بینالملل
- معاونت علمی و فرهنگی
- اخبار معاونت علمی و فرهنگی
- اخبار منشورات معاونت علمی و فرهنگی
- بخش ها
- معاون علمی و فرهنگی
- دفتر مطالعات، تحقیقات و پژوهش
- اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات
- اداره کل آموزش
- اداره کل فضای مجازی
- بسته های فرهنگی
- مراکز وابسته
- محصولات
- کتاب های مجمع
- فهرست موضوعی
- فهرست زبانها
- فارسی
- عربی
- اردو
- انگلیسی
- روسی
- مالایی
- تاجیکی
- کردی کرمانجی
- کردی
- کردی سورانی
- سواحیلی
- چینی
- ایتالیایی
- فرانسوی
- ترکی
- ترکی استانبولی
- ترکی، آذری
- آذری
- اسپانیایی
- آلمانی
- هوسا
- آذري كريل
- آذری فارسی
- آذری لاتين
- آلبانيايي
- ارمنی
- اندونزيايي
- برمه ای
- بلتی
- بلغاری
- بنگالی
- بوسنیایی
- پرتغالی
- پشتو
- تایلندی
- چیچوایی
- رواندایی
- سندی
- سوئدی
- فنلاندی
- فولانی
- گرجی
- لهستانی
- لوگاندا
- مالاگاشی
- نروژی
- هلندی
- هندی
- کتاب های صوتی
- تازه های نشر
- مجلات مجمع
- نرمافزار های مجمع
- رویدادها
- اجلاس مجمع عمومی
- همایشها
- جشنواره ها و مسابقه ها
- خدمات
- چهرهای ماندگار
- گالری
- آمار شیعیان جهان
- ارتباط با دفاتر مجمع
حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالعزیز حکیم
حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالعزیز حکیم (۱۹۵۰-۲۰۰۹م)، روحانی مجاهد شیعه، سیاست‌مدار و از مبارزان علیه رژیم بعث عراق بود که به همین، خاطر فشارها و سختی‌های بسیاری را متحمل شد و سالیان متمادی را به دور از وطن و در غربت سپری کرد. ایشان آخرین بازمانده از خانواده مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت‌الله العظمی سید محسن حکیم بودند که پدر بزرگوار و برادرانش همه به دست رژیم جنایتکار بعث و عوامل استکبار به شهادت رسیدند.
آن مرحوم از مسئولان برجسته مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق بود که پس از شهادت برادرش آیت‌الله سید محمدباقر حکیم ریاست آن مجلس را به عهده گرفت. همچنین پس از سقوط رژیم بعث در تشکیل دولت ملی و گنجاندن ارزش‌های اسلامی در قانون اساسی عراق نقش بسزایی ایفا کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین سید عمار حکیم از شخصیت‌های برجسته عراق فرزند او است.
زندگینامه
سید عبدالعزیز حکیم در سال ۱۹۴۹م در نجف اشرف در خانواده مرجعیت متولد شد. پدر وی آیت‌الله‌العظمی سید محسن حکیم از مراجع تقلید بود. ۱۰ پسر و چهار دختر، فرزندان این خانواده را تشکیل می‌دادند که هفت تن از برادران وی را رژیم بعث عراق به شهادت رساند. همه برادران وی روحانی بودند و چند تن از آنان به درجه اجتهاد و مرجعیت نیز نائل شدند.
سـید عبدالعزیـز حکیـم بـا دختر آیت‌الله محمدهادی صـدر ازدواج کـرد و دارای دو دختر و دو پسـر بـه نام‌هـای محسـن و عمار حکیم اسـت.
تحصیلات
سـید عبدالعزیـز در اوایـل دهـه ۷۰م بـه تحصیل علوم دینی پرداخـت و دروس فقه و اصول را نزد اسـتادانی نظیر آیت‌الله سـید محمود هاشـمی شـاهرودی، آیت‌الله شـهید سـید عبدالصاحب حکیـم (بـرادر خـود) و آیت‌الله شـهید سـید محمدباقـر صـدر فراگرفـت. ایشـان پـس از فراگیـری دروس سـطح، به درس خارج فقیهانی همچون آیت‌الله سـید ابوالقاسـم خویی و آیت‌الله شـهید صـدر راه یافـت و بـه نوشـتن تقریـرات درس شـهید صدر اقـدام نمود.
فعالیت‌های سیاسی
سـید عبدالعزیـز حکیـم در اواخـر دهـه ۱۹۷۰م نقـش مهمـی را در فعالیت‌های ضـد رژیم بعث عـراق ایفـا می‌کرد.ایشـان پـس از صـدور فتـوای مبـارزه مسـلحانه علیـه صـدام توسـط آیت‌الله سـید محمدباقـر صـدر، اقـدام بـه تأسـیس جنبـش مجاهدیـن عراقـی کـرد که بعدها پایه تشـکیل سـپاه بدر شـد.
پـس از شـهادت آیت‌الله سـید محمدباقـر صـدر و تشـدید اقدامـات صـدام علیـه شـیعیان، سـید عبدالعزیـز حکیـم راهی سـوریه شـد.در اواخـر سـال ۱۳۵۹ش، پـس از پیـروزی انقلاب اسلامی ایـران، سـید عبدالعزیـز بـه همـراه بـرادرش آیت‌الله سـید محمدباقـر حکیـم بـه ایـران رفـت و همـراه عـده دیگـری از علمـای عراقـی، سـازمان «جماعـة العلمـاء المجاهدیـن فـی العـراق» را تأسـیس کـرد. بـا گسـترش فعالیـت ایـن جماعـت، دفتـر انقلاب اسلامی عـراق تشـکیل شـد و پس‌ازآن در سـال ۱۳۶۱ش مجلـس اعلای انقلاب اسلامی عـراق تأسـیس گردیـد کـه عبدالعزیـز حکیـم یکـی از پایه‌گذاران آن بـود. وی بـه عضویـت شـورای مرکـزی ایـن مجلـس درآمد و در طـول دوران حیـات آن، مسئولیت‌های اجرایی روابـط خارجـی و ریاسـت دفتـر جهـادی را بـر عهـده داشـت.
تحولات پس از سقوط صدام
بعـد از سـقوط صـدام، آیت‌الله شـهید سـید محمدباقـر حکیـم عـازم نجف اشـرف شـد و سـید عبدالعزیـز بـه بغـداد رفـت تـا در جریـان کارهـای سیاسـی و اجرایـی تشـکیل دولـت ملی عـراق قرار گیرد. در آن زمان، شـورای حکومتی عراق برای ایسـتادگی در برابر نظرات آمریکا و حاکمیت کامل آن بر عراق تشـکیل شـد.
در تاریـخ ۲۹ اوت ۲۰۰۳م آیت‌الله سـید محمدباقـر حکیم، رئیـس وقت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در نجف اشـرف به شـهادت رسـید. چند روز بعد با اجماع نظر اعضای شـورای مرکزی و با توجه به اساسـنامه مجلس اعلا، سـید عبدالعزیز حکیم به ریاسـت این مجلس انتخاب شـد و ازآنجاکه دیگـر مشـی مسـلحانه و انقلابی بـرای ادامـه کار در عـراق ضرورتـی نداشـت، نـام ایـن مجلـس بـه مجلس اعلای اسلامی عـراق تغییر کرد.
سید عبدالعزیز حکیم پس از کسب ریاست مجلس اعلا، رئیس شورای حکومتی عراق و سپس رئیس ائتلاف یکپارچه عراق (شامل مجموعه شیعیان) شد. پس‌ازآن، در تدوین قانون اساسی عراق، تشکیل دولت ملی و تأیید برنامه‌های ایاد علاوی، ابراهیم جعفری و نوری المالکی و تسریع درروند سیاسی تشکیل حکومت و تثبیت مبانی ارزشی و اسلامی آن، نقش بارزی ایفا کرد.
تلاش برای انهدام منافقین در عراق
سـید عبدالعزیز حکیم در مدت ۲۱ سـال حضور مسـتمر در ایران، ارتباط تنگاتنگی با مسئولان جمهـوری اسلامی، به‌ویژه امـام خمینـی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای داشـت. وی در راسـتای حـل مشکلات ایـران و عـراق و کل منطقـه، موضـوع گفت‌وگو بیـن ایـران و آمریکا را مطـرح و پیگیری کـرد.
طـرح اسـتراتژی هم‌پیمانی منطقه‌ای و ایجـاد نظـام هوشـمند و نویـن امنیـت منطقه‌ای که دربرگیرنـده سـایر کشـورها به‌ویژه ایـران به‌عنوان بزرگ‌ترین و قدرتمندتریـن کشـور همسـایه عراق بـود، از طرح‌های ایشـان اسـت.
تلاش‌های دولـت و مجلس عـراق در راسـتای توسـعه سیاسـی، فرهنگی و اقتصادی بـا ایران و مبـارزه قاطـع بـا سـازمان تروریسـتی منافقیـن از دیگـر قدم‌های مثبت ایشـان محسـوب می‌شود. در ۹ دسـامبر سـال ۲۰۰۳م فرمـان ۱۲۸ شـورای حکومتـی عـراق در ضرورت طـرد گروهک منافقین و پلمـپ دفاتـر و مصـادره امـوال منقـول و غیرمنقـول آن‌ها صـادر شـد کـه سـید عبدالعزیز حکیم نقـش ویژه‌ای در صـدور این قانون داشـت.
رحلت
سرانجام، سید عبدالعزیز حکیم پس از عمری مجاهدت علمی و سیاسی در چهارم شهریور ۱۳۸۸ش در اثر سرطان ریه‌ای که چندین سال تحت مداوای آن بود در بیمارستانی در تهران دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت. پزشکان علت مرگ وی را سرطان ریه‌ای اعلام کردند که ناشی از پدیدهای خارجی بود که طبق برخی از گزارش‌ها، چند سال پیش دریکی از ملاقات‌هایی که با سران برخی کشورهای منطقه داشته، مسموم شده بود.
در ۱۳۸۷ش، در پی اعلام خبر بیماری سرطان ریه سید عبدالعزیز حکیم، پایگاه خبری حوارات عراق گزارش کرده بود که دکتر سامر جرجیس، پزشک متخصص عراقی الاصل مقیم آمریکا و معالج سید عبدالعزیز حکیم و همچنین پزشک متخصص او در ایران، مسموم شدن حکیم را تأیید کرده‌اند.
پیکـر ایـن روحانـی مجاهـد پـس از تشـییع در میان خیل عظیـم ارادتمندان در شـهرهای تهران و قـم بـه عـراق منتقـل شـد و پس از تشـییع در شـهرهای این کشـور در کنار مرقد بـرادرش آیت‌الله سـید محمدباقـر حکیـم در نجـف اشـرف آرام گرفـت. در قـم آیت‌الله وحیـد خراسـانی و در نجـف آیت‌الله سـید سـعید حکیـم بـر پیکر ایشـان نمـاز میت اقامـه کردند.
بازتاب گسترده خبر رحلت سید عبدالعزیز حکیم در شبکه‌های عرب‌زبان
در پـی درگذشـت سـید عبدالعزیـز حکیـم، شبکه‌های تلویزیونـی عرب‌زبان بـا قطـع برنامه‌های عــادی خــود خبــر درگذشــت رئیــس مجلــس اعــلای اسـلامی عــراق را به‌طور گســترده پوشــش دادند. همچنیــن شخصیت‌های سیاســی و مذهبــی بســیاری بــا صــدور پیام‌هایی رحلــت ایــن عالــم برجســته شــیعه را تســلیت گفتنــد و بــا بیــت آیت‌الله حکیــم و جامعــه شــیعیان عــراق ابـراز همـدردی نمودنـد. سـید عمـار حکیـم جانشـین مجلـس اعلای اسـامی در عـراق، در جمـع نمازگـزاران مسـجد براثـا در بغـداد گفـت: اکنون‌که سـید حکیـم بـه دیـار باقـی شـتافته، میگویم کـه سـید عبدالعزیـز حکیـم هیچ‌گاه به دنبال جایـگاه سیاسـی بـرای خـود نبـود. ایشـان همچنیـن عبدالعزیـز حکیـم را مدافـع ملـت عـراق در برابـر بیگانـگان ذکـر کـرد و گفـت:در بسـیاری از جلسه‌های غیرعلنـی بـا بیگانـگان، در دفـاع از حقـوق ملـت عـراق علیـه آن‌ها فریاد می‌زد و حتـی آن‌ها او را تهدیـد می‌کردند، امـا او به خاطر اعتقـاد و ایمانـی کـه داشـت، بـه ایـن تهدیدهـا بی‌اعتنا بـود.
بـه مناسـبت رحلـت ایـن عالـم برجسـته و مجاهـد شـیعه، حضـرت آیت‌الله خامنه‌ای ولـی امـر مسـلمین جهـان پیـام تسـلیتی صـادر کردنـد در بخشـی از ایـن پیـام آمـده اسـت:
«بـرای ملـت و دولـت عـراق، ایـن، ضایعه‌ای بـزرگ و برای جمهوری اسلامی ایـران، فقدانـی دردنـاک اسـت. ایشـان آخریـن بازمانـده از فرزنـدان برومنـد مرجـع بـزرگ شـیعه مرحـوم آیـت الله العظمـی سـید محسـن حکیم بـود که همگـی درراه مبـارزه بـا رژیـم سـفاک بعـث عـراق و عوامـل اسـتکبار شـربت شـهادت نوشـیده یـا آزمون‌های دشـوار ایـن جهـاد عظیـم را تحمـل کـرده بودنـد. خدمـات ایـن روحانی مجاهد درراه تشـکیل حکومت ملی عراق، چه در دوران اقامـت در ایـران و چـه پـس از سـقوط حکومـت صـدام و انتقال به کشـور خـود، کم‌نظیر و فراموش‌نشدنی اسـت.»
حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالعزیز حکیم (۱۹۵۰-۲۰۰۹م)، روحانی مجاهد شیعه، سیاست‌مدار و از مبارزان علیه رژیم بعث عراق بود که به همین، خاطر فشارها و سختی‌های بسیاری را متحمل شد و سالیان متمادی را به دور از وطن و در غربت سپری کرد. ایشان آخرین بازمانده از خانواده مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت‌الله العظمی سید محسن حکیم بودند که پدر بزرگوار و برادرانش همه به دست رژیم جنایتکار بعث و عوامل استکبار به شهادت رسیدند.
آن مرحوم از مسئولان برجسته مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق بود که پس از شهادت برادرش آیت‌الله سید محمدباقر حکیم ریاست آن مجلس را به عهده گرفت. همچنین پس از سقوط رژیم بعث در تشکیل دولت ملی و گنجاندن ارزش‌های اسلامی در قانون اساسی عراق نقش بسزایی ایفا کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین سید عمار حکیم از شخصیت‌های برجسته عراق فرزند او است.
زندگینامه
سید عبدالعزیز حکیم در سال ۱۹۴۹م در نجف اشرف در خانواده مرجعیت متولد شد. پدر وی آیت‌الله‌العظمی سید محسن حکیم از مراجع تقلید بود. ۱۰ پسر و چهار دختر، فرزندان این خانواده را تشکیل می‌دادند که هفت تن از برادران وی را رژیم بعث عراق به شهادت رساند. همه برادران وی روحانی بودند و چند تن از آنان به درجه اجتهاد و مرجعیت نیز نائل شدند.
سـید عبدالعزیـز حکیـم بـا دختر آیت‌الله محمدهادی صـدر ازدواج کـرد و دارای دو دختر و دو پسـر بـه نام‌هـای محسـن و عمار حکیم اسـت.
تحصیلات
سـید عبدالعزیـز در اوایـل دهـه ۷۰م بـه تحصیل علوم دینی پرداخـت و دروس فقه و اصول را نزد اسـتادانی نظیر آیت‌الله سـید محمود هاشـمی شـاهرودی، آیت‌الله شـهید سـید عبدالصاحب حکیـم (بـرادر خـود) و آیت‌الله شـهید سـید محمدباقـر صـدر فراگرفـت. ایشـان پـس از فراگیـری دروس سـطح، به درس خارج فقیهانی همچون آیت‌الله سـید ابوالقاسـم خویی و آیت‌الله شـهید صـدر راه یافـت و بـه نوشـتن تقریـرات درس شـهید صدر اقـدام نمود.
فعالیت‌های سیاسی
سـید عبدالعزیـز حکیـم در اواخـر دهـه ۱۹۷۰م نقـش مهمـی را در فعالیت‌های ضـد رژیم بعث عـراق ایفـا می‌کرد.ایشـان پـس از صـدور فتـوای مبـارزه مسـلحانه علیـه صـدام توسـط آیت‌الله سـید محمدباقـر صـدر، اقـدام بـه تأسـیس جنبـش مجاهدیـن عراقـی کـرد که بعدها پایه تشـکیل سـپاه بدر شـد.
پـس از شـهادت آیت‌الله سـید محمدباقـر صـدر و تشـدید اقدامـات صـدام علیـه شـیعیان، سـید عبدالعزیـز حکیـم راهی سـوریه شـد.در اواخـر سـال ۱۳۵۹ش، پـس از پیـروزی انقلاب اسلامی ایـران، سـید عبدالعزیـز بـه همـراه بـرادرش آیت‌الله سـید محمدباقـر حکیـم بـه ایـران رفـت و همـراه عـده دیگـری از علمـای عراقـی، سـازمان «جماعـة العلمـاء المجاهدیـن فـی العـراق» را تأسـیس کـرد. بـا گسـترش فعالیـت ایـن جماعـت، دفتـر انقلاب اسلامی عـراق تشـکیل شـد و پس‌ازآن در سـال ۱۳۶۱ش مجلـس اعلای انقلاب اسلامی عـراق تأسـیس گردیـد کـه عبدالعزیـز حکیـم یکـی از پایه‌گذاران آن بـود. وی بـه عضویـت شـورای مرکـزی ایـن مجلـس درآمد و در طـول دوران حیـات آن، مسئولیت‌های اجرایی روابـط خارجـی و ریاسـت دفتـر جهـادی را بـر عهـده داشـت.
تحولات پس از سقوط صدام
بعـد از سـقوط صـدام، آیت‌الله شـهید سـید محمدباقـر حکیـم عـازم نجف اشـرف شـد و سـید عبدالعزیـز بـه بغـداد رفـت تـا در جریـان کارهـای سیاسـی و اجرایـی تشـکیل دولـت ملی عـراق قرار گیرد. در آن زمان، شـورای حکومتی عراق برای ایسـتادگی در برابر نظرات آمریکا و حاکمیت کامل آن بر عراق تشـکیل شـد.
در تاریـخ ۲۹ اوت ۲۰۰۳م آیت‌الله سـید محمدباقـر حکیم، رئیـس وقت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در نجف اشـرف به شـهادت رسـید. چند روز بعد با اجماع نظر اعضای شـورای مرکزی و با توجه به اساسـنامه مجلس اعلا، سـید عبدالعزیز حکیم به ریاسـت این مجلس انتخاب شـد و ازآنجاکه دیگـر مشـی مسـلحانه و انقلابی بـرای ادامـه کار در عـراق ضرورتـی نداشـت، نـام ایـن مجلـس بـه مجلس اعلای اسلامی عـراق تغییر کرد.
سید عبدالعزیز حکیم پس از کسب ریاست مجلس اعلا، رئیس شورای حکومتی عراق و سپس رئیس ائتلاف یکپارچه عراق (شامل مجموعه شیعیان) شد. پس‌ازآن، در تدوین قانون اساسی عراق، تشکیل دولت ملی و تأیید برنامه‌های ایاد علاوی، ابراهیم جعفری و نوری المالکی و تسریع درروند سیاسی تشکیل حکومت و تثبیت مبانی ارزشی و اسلامی آن، نقش بارزی ایفا کرد.
تلاش برای انهدام منافقین در عراق
سـید عبدالعزیز حکیم در مدت ۲۱ سـال حضور مسـتمر در ایران، ارتباط تنگاتنگی با مسئولان جمهـوری اسلامی، به‌ویژه امـام خمینـی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای داشـت. وی در راسـتای حـل مشکلات ایـران و عـراق و کل منطقـه، موضـوع گفت‌وگو بیـن ایـران و آمریکا را مطـرح و پیگیری کـرد.
طـرح اسـتراتژی هم‌پیمانی منطقه‌ای و ایجـاد نظـام هوشـمند و نویـن امنیـت منطقه‌ای که دربرگیرنـده سـایر کشـورها به‌ویژه ایـران به‌عنوان بزرگ‌ترین و قدرتمندتریـن کشـور همسـایه عراق بـود، از طرح‌های ایشـان اسـت.
تلاش‌های دولـت و مجلس عـراق در راسـتای توسـعه سیاسـی، فرهنگی و اقتصادی بـا ایران و مبـارزه قاطـع بـا سـازمان تروریسـتی منافقیـن از دیگـر قدم‌های مثبت ایشـان محسـوب می‌شود. در ۹ دسـامبر سـال ۲۰۰۳م فرمـان ۱۲۸ شـورای حکومتـی عـراق در ضرورت طـرد گروهک منافقین و پلمـپ دفاتـر و مصـادره امـوال منقـول و غیرمنقـول آن‌ها صـادر شـد کـه سـید عبدالعزیز حکیم نقـش ویژه‌ای در صـدور این قانون داشـت.
رحلت
سرانجام، سید عبدالعزیز حکیم پس از عمری مجاهدت علمی و سیاسی در چهارم شهریور ۱۳۸۸ش در اثر سرطان ریه‌ای که چندین سال تحت مداوای آن بود در بیمارستانی در تهران دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت. پزشکان علت مرگ وی را سرطان ریه‌ای اعلام کردند که ناشی از پدیدهای خارجی بود که طبق برخی از گزارش‌ها، چند سال پیش دریکی از ملاقات‌هایی که با سران برخی کشورهای منطقه داشته، مسموم شده بود.
در ۱۳۸۷ش، در پی اعلام خبر بیماری سرطان ریه سید عبدالعزیز حکیم، پایگاه خبری حوارات عراق گزارش کرده بود که دکتر سامر جرجیس، پزشک متخصص عراقی الاصل مقیم آمریکا و معالج سید عبدالعزیز حکیم و همچنین پزشک متخصص او در ایران، مسموم شدن حکیم را تأیید کرده‌اند.
پیکـر ایـن روحانـی مجاهـد پـس از تشـییع در میان خیل عظیـم ارادتمندان در شـهرهای تهران و قـم بـه عـراق منتقـل شـد و پس از تشـییع در شـهرهای این کشـور در کنار مرقد بـرادرش آیت‌الله سـید محمدباقـر حکیـم در نجـف اشـرف آرام گرفـت. در قـم آیت‌الله وحیـد خراسـانی و در نجـف آیت‌الله سـید سـعید حکیـم بـر پیکر ایشـان نمـاز میت اقامـه کردند.
بازتاب گسترده خبر رحلت سید عبدالعزیز حکیم در شبکه‌های عرب‌زبان
در پـی درگذشـت سـید عبدالعزیـز حکیـم، شبکه‌های تلویزیونـی عرب‌زبان بـا قطـع برنامه‌های عــادی خــود خبــر درگذشــت رئیــس مجلــس اعــلای اسـلامی عــراق را به‌طور گســترده پوشــش دادند. همچنیــن شخصیت‌های سیاســی و مذهبــی بســیاری بــا صــدور پیام‌هایی رحلــت ایــن عالــم برجســته شــیعه را تســلیت گفتنــد و بــا بیــت آیت‌الله حکیــم و جامعــه شــیعیان عــراق ابـراز همـدردی نمودنـد. سـید عمـار حکیـم جانشـین مجلـس اعلای اسـامی در عـراق، در جمـع نمازگـزاران مسـجد براثـا در بغـداد گفـت: اکنون‌که سـید حکیـم بـه دیـار باقـی شـتافته، میگویم کـه سـید عبدالعزیـز حکیـم هیچ‌گاه به دنبال جایـگاه سیاسـی بـرای خـود نبـود. ایشـان همچنیـن عبدالعزیـز حکیـم را مدافـع ملـت عـراق در برابـر بیگانـگان ذکـر کـرد و گفـت:در بسـیاری از جلسه‌های غیرعلنـی بـا بیگانـگان، در دفـاع از حقـوق ملـت عـراق علیـه آن‌ها فریاد می‌زد و حتـی آن‌ها او را تهدیـد می‌کردند، امـا او به خاطر اعتقـاد و ایمانـی کـه داشـت، بـه ایـن تهدیدهـا بی‌اعتنا بـود.
بـه مناسـبت رحلـت ایـن عالـم برجسـته و مجاهـد شـیعه، حضـرت آیت‌الله خامنه‌ای ولـی امـر مسـلمین جهـان پیـام تسـلیتی صـادر کردنـد در بخشـی از ایـن پیـام آمـده اسـت:
«بـرای ملـت و دولـت عـراق، ایـن، ضایعه‌ای بـزرگ و برای جمهوری اسلامی ایـران، فقدانـی دردنـاک اسـت. ایشـان آخریـن بازمانـده از فرزنـدان برومنـد مرجـع بـزرگ شـیعه مرحـوم آیـت الله العظمـی سـید محسـن حکیم بـود که همگـی درراه مبـارزه بـا رژیـم سـفاک بعـث عـراق و عوامـل اسـتکبار شـربت شـهادت نوشـیده یـا آزمون‌های دشـوار ایـن جهـاد عظیـم را تحمـل کـرده بودنـد. خدمـات ایـن روحانی مجاهد درراه تشـکیل حکومت ملی عراق، چه در دوران اقامـت در ایـران و چـه پـس از سـقوط حکومـت صـدام و انتقال به کشـور خـود، کم‌نظیر و فراموش‌نشدنی اسـت.»