- صفحه اصلی
- معرفی مجمع
- اخبار
- مواضع و بيانيه ها
- بخش های سازمانی
- حوزه دبیرکل
- معاونتها
- معاونت امور بینالملل
- معاونت علمی و فرهنگی
- اخبار معاونت علمی و فرهنگی
- اخبار منشورات معاونت علمی و فرهنگی
- بخش ها
- معاون علمی و فرهنگی
- دفتر مطالعات، تحقیقات و پژوهش
- اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات
- اداره کل آموزش
- اداره کل فضای مجازی
- بسته های فرهنگی
- مراکز وابسته
- محصولات
- کتاب های مجمع
- فهرست موضوعی
- فهرست زبانها
- فارسی
- عربی
- اردو
- انگلیسی
- روسی
- مالایی
- تاجیکی
- کردی کرمانجی
- کردی
- کردی سورانی
- سواحیلی
- چینی
- ایتالیایی
- فرانسوی
- ترکی
- ترکی استانبولی
- ترکی، آذری
- آذری
- اسپانیایی
- آلمانی
- هوسا
- آذري كريل
- آذری فارسی
- آذری لاتين
- آلبانيايي
- ارمنی
- اندونزيايي
- برمه ای
- بلتی
- بلغاری
- بنگالی
- بوسنیایی
- پرتغالی
- پشتو
- تایلندی
- چیچوایی
- رواندایی
- سندی
- سوئدی
- فنلاندی
- فولانی
- گرجی
- لهستانی
- لوگاندا
- مالاگاشی
- نروژی
- هلندی
- هندی
- کتاب های صوتی
- تازه های نشر
- مجلات مجمع
- نرمافزار های مجمع
- رویدادها
- اجلاس مجمع عمومی
- همایشها
- جشنواره ها و مسابقه ها
- خدمات
- چهرهای ماندگار
- گالری
- آمار شیعیان جهان
- ارتباط با دفاتر مجمع
آیت‌الله محمد مؤمن قمی
آیت‌الله حاج شیخ محمد دانش‌زاده قمی مشهور به آیت‌الله مؤمن، از مهمترین نظریه‌پردازان ولایت‌فقیه و از فقیهان شورای نگهبان و نماینده مجلس خبرگان رهبری در کشور ایران بود که در طول دوران حیات پربرکتش همواره پشتیبان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، مدافع ولایت فقیه و یار و یاور امامین انقلاب بودند. این عالم برجسته شیعه، از مبارزان علیه رژیم پهلوی در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به شمار می‌رفت به همین خاطر رژیم پهلوی ایشان را سال‌ها در شهداد از توابع استان کرمان و تویسرکان از توابع همدان تبعید کرد.
آیت‌الله مؤمن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در شکل‌گیری قوه قضائیه ایران نقش مؤثری ایفا کرد و مسئولیت‌هایی همچون ریاست شورای عالی قضایی، عضویت در شورای عالی حوزه، عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی و مدیر حوزه علمیه قم را برعهده داشت. ایشان علاوه بر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، شاگردان بسیاری نیز تربیت نمودند و آثار متعددی درباره حکومت اسلامی تألیف کردند.
زندگی‌نامه
آیت‌الله مؤمن در ۲۲ دی ۱۳۱۶ش در خانواده‌ای مذهبی در شهر مقدس قم چشم به جهان گشود. پدرش حاج عباس، مرد مؤمن و باصفایی بود که از راه کشاورزی امرار معاش می‌کرد. ایشان پس از تحصیل در مکتب‌خانه و مدرسه جامع تعلیمات دینی، در سال ۱۳۳۰ش وارد حوزه علمیه قم شد و نزد بزرگان حوزه علمیه زانوی ادب زد و شاگردی کرد و از محضر علمی و اخلاقی آنان کسب فیض نمود. برخی از استادان وی عبارتند از:
- آیت‌الله العظمی بروجردی
- امام خمینی(ره)
- آیت‌الله محمدتقی ستوده
- شیخ محمد واعظ‌زاده خراسانی
- آیت‌الله علی مشکینی
- آیت‌الله محمد شاه‌آبادی
- شیخ ابوالفضل خوانساری
- آيت‌الله محمدباقر سلطانی
- آیت‌الله محمد مجاهدی تبریزی
- آیت‌الله محقق داماد
- آیت‌الله مرتضی حائری یزدی
- شهید سید مصطفی خمینی
- علامه طباطبائی
- شیخ محی‌الدین فاضل هرندی
- آیت‌الله سید محمود یثربی قمی
آیت‌الله مؤمن پس از تبعید امام خمینی از ایران به ترکیه و سپس نجف اشرف، در آبان سال ۱۳۴۳ش شش ماه در نجف اشرف در جوار مضجع ملکوتی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) رحل اقامت افکند و طی حضور امام خمینی در نجف به محل اقامت امام رفت‌وآمد می‌کرد و در درس ایشان و نیز درس آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی، شیخ حسین حلی، آیت‌الله سید محمود شاهرودی و آیت‌الله سید محسن حکیم نیز حاضر شد و از محضر علمی آنان کسب فیض نمود.
تدریس و شاگردان
ایشان پس از تدریس فقه و اصول، شرح تجرید، بدایة و نهایة الحکمه، اسفار و عرشیه در کلام و فلسفه، از سال ۱۳۶۲ش تدریس خارج اصول و از سال ۱۳۶۴ش خارج فقه را در حوزه علمیه قم آغاز کرد و طی سالیان طولانی که در حوزه علمیه قم تدریس می‌کرد، شاگردان بسیاری نمود که شماری از آنها از چهره‌های تأثیرگذار و مسئولان برجسته نظام جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌روند. از جمله شاگردان برجسته ایشان، آیت‌الله شب‌زنده‌دار است که خود در حوزه علمیه قم کرسی درس خارج دارد و در شورای شورای نگهبان و جامعه مدرسن حوزه علمیه قم نیز عضویت دارد. همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن اختری چهارمین دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، دکتر حسن روحانی هفتمین رئیس‌جمهور ایران، آیت‌الله محسن اراکی نماینده مجلس خبرگان رهبری و آیت‌الله غلامرضا فیاضی رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(س) از دیگر شاگردان برجسته ایشان به شمار می‌آیند.
آن مرحوم که از مدرسان برجسته و سرشناس درس خارج حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت، در درس خارج خود بیشتر مباحث معاملات، قضا، شهادات، حدود و مسائل مستحدثه را که با حکومت‌داری اسلامی مرتبط بودند، تدریس می‌کرد.
مورد اعتماد رهبر جمهوری اسلامی ایران
آیت‌الله مؤمن، همواره از نظام جمهوری اسلامی و ولایت فقیه پشتیبانی می‌کردند و از افراد مورد اعتماد و وثوق آیت‌الله خامنه‌ای رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران و یکی از اعضای مباحثه فقهی این مرجع تقلید شیعه به شمار می‌رفت، به طوری که بارها رهبری معظم، از شخصیت علمی و اخلاقی ایشان تمجید و دفاع نمودند و در سال ۱۳۷۱ش، ایشان و تنی چند از علما را به‌عنوان عضو هیئت بررسی مسائل جدید فقهی منصوب فرمودند.
تبعید در رژیم پهلوی
آیت‌الله مؤمن سال‌ها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، از سال ۱۳۴۲ش عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. در سال ۱۳۴۹ش پس از رحلت آیت‌الله سید محسن حکیم که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مرجعیت امام خمینی را اعلام کرد، نیروهای امنیتی رژیم پهلوی به دلیل نقش آن مرحوم در این مسأله قصد دستگیری ایشان را داشتند؛ اما به او دست نیافتند تا اینکه در فروردین ۱۳۵۳ش ایشان را دستگیر کردند و سه سال به شهداد کرمان و تویسرکان همدان تبعید نمودند. این عالم فرزانه در سال‌های تبعید نیز دست از ارشاد و فعالیت سیاسی برنداشت و همواره به مبارزه با رژیم پهلوی و راهنمایی مردم مشغول بود.
مسئولیت‌های حکومتی
آیت‌الله مؤمن پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت‌های مهم و کلیدی در نظام جمهوری اسلامی را عهده‌دار شدند و منشأ خدمات بسیاری گردیدند. ایشان در شکل‌گیری قوه قضائیه نظام جمهوری اسلامی نقش بسزایی ایفا کردند و در این نهاد خدمات بسیار ارزنده‌ای انجام دادند. برخی از مناصب ایشان در نظام جمهوری اسلامی به این شرح است:
- مسئول انتخاب و اعزام قضات شرع دادگاه‌های انقلاب در سراسر ایران به دستور امام خمینی تا سال ۱۳۶۲ش
- ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی
- عضو شورای عالی قضایی تا سال ۱۳۶۲ش
- عضویت در شورای نگهبان با حکم امام خمینی از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۷ش
- نماینده خبرگان رهبری در پنج دوره اول مجلس شورای اسلامی
- عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)
مسئولیت‌های حوزوی
آیت‌الله مؤمن به‌غیر از مسئولیت‌های حکومتی، در حوزه علمیه نیز مسئولیت‌های مختلفی را عهده‌دار بودند و که در هر یک منشأ خدمات فراوانی شدند. برخی از مهمترین مسئولیت‌های حوزوی ایشان عبارت‌اند از:
- مدیریت حوزه علمیه قم
- عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۴ش
- عضو دوره چهارم شورای عالی حوزه علمیه قم
- رئیس مجمع فقه اهل‌بیت(ع)
علاوه بر این مسئولیت‌ها، ایشان از کسانی بود که صلاحیت علمی داوطلبان نمایندگی مجلس خبرگان رهبری را نیز ارزیابی می‌کرد.
دیدگاه‌های فقهی-سیاسی
از آنجا که در نظام جمهوری اسلامی ایران، تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با شرع مقدس اسلامی برعهده شورای نگهبان است، آیت‌الله مؤمن نیز برای مدت متمادی عضو این شورا بوده‌اند بی‌شک قوانین و مصوبات نظام جمهوری اسلامی از اندیشه‌ها و نظرات فقهی ایشان متأثر است. آیت‌الله مؤمن اقتدارگراترین تبیین از نظریه نصب و اختیارات فقیه را ارائه می‌دهد. در دیدگاه ایشان حاکمیت ولیِ فقیه مطلق است و همه مکان‌ها و زمان‌ها تحت حکومت اوست و امور کل جامعه اعم از کشور، استان، شهر و روستا، قضاوت، نصب مسئولان، وزیران، فرماندهان نظامی و هر چه مربوط به امور سرزمین‌های اسلامی است به دست ولیِ امر و تحت ولایت اوست. همچنین از نظر ایشان ولیِ امر می‌تواند حکم به جهاد ابتدایی بدهد. همچنین از دیدگاه ایشان، همه احکام در دست ولیِ امر متمرکز است و امکان حضور دیگر فقهیان در قضا و حکومت منتفی است. فعلیت حاکمیت معصوم و ولایت‌فقیه به مشورت، بیعت و رأی مشروط نیست؛ بلکه انتخابات مشروعیت خود را از نظر حاکم منصوب اخذ می‌کند. مشروعیت، بقاء و زوال مجلس قانونگذاری و همه نهادها وابسته به تصمیم رهبری است و رهبری اصل است و این نهادها تنها «بازوی تقنینی» فقیه‌اند؛ نه وکیل مردم و تابع اراده ولی امرند. مؤمن با اشاره به عدم شناخت نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسبت به احکام شرعی، راه بهتر و موافق اصول شرعی را تشکیل گروهی اسلام‌شناس و فقیه برای تدوین احکام فراگیر اسلام می‌داند.
میراث ماندگار
آیت‌الله مؤمن همزمان با تدریس در حوزه علمیه و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی متعدد، تألیفات بسیاری نیز از خود بر جای گذاشته است که بسیاری از آنها درباره حکومت اسلامی و اختیارت ولی‌فقیه است. برخی از مهمترین آثار ایشان عبارت‌اند از:
- الولایة الالهیة الاسلامیة او الحکومة الاسلامیة زمن حضور المعصوم و زمن الغیبة، مهمترین کتابی است که ایشان در سه جلد درباره حکومت اسلامی نوشته‌اند.
- ولایت امام و پیامبر بر امر قانونگذاری کلی
- ولایت امام و پیامبر بر جامعه اسلامی
- جایگاه احکام حکومتی و اختیارات ولی‌فقیه
- بررسی وظایف و حدود اختیارات ولی‌فقیه
- منابع مالی در حاکمیت فقیه
- اموال و ثروت‌های عمومی در حکومت اسلامی
- حکومت حکیمانه؛ نقد و بررسی نظریه حکمت و حکومت
- تسدید الاصول؛ دوره کامل اصول استدلالی
- کلمات سدیده؛ ده رساله فقهی در مسائل مستحدثه
- فقه و احکام پزشکی
رحلت
آیت‌الله مؤمن سرانجام پس از عمری مجاهدت علمی و فرهنگی، در دوم اسفند ۱۳۹۷ش پس از تحمل یک دوره بیماری، در یکی از بیمارستان‌های تهران دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت. پیکر ایشان به قم منتقل شد و در روز شنبه چهارم اسفندماه با حضور اقشار مختلف مردم در شهر مقدس قم تشییع شد و پس از اقامه نماز میت توسط آیت‌الله سبحانی، در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) آرام گرفت. در پی رحلت این عالم وارسته، مراسم‌های ترحیم مختلفی در بزرگداشت ایشان برگزار شد؛ از جمله مراسمی از سوی آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در مسجد اعظم قم با حضور شخصیت‌های برجسته حوزوی و نمایندگان مراجع عظام تقلید در بزرگداشت ایشان منعقد گردید. همچنین در قم روز چهارم اسفند به مناسبت رحلت ایشان عزای عمومی اعلام شد و حوزه علمیه این شهر نیز در این روز تعطیل اعلام گردید. علاوه بر آن شخصیت‌های سیاسی و مذهبی و نیز مسئولان برجسته جمهوری اسلامی ایران پیام‌های تسلیت جداگانه‌ای صادر کردند.
بخشی از پیام تسلیت آیت‌الله خامنه‌ای ولی امر مسلمین:
«مقام علمی و پرورش شاگردان برجسته در کنار تقوا و اخلاص این عالم بزرگوار و نیز وفاداری و تعهد انقلابی و اجتماعی، شخصیت جامعی از ایشان ساخته بود. سابقه مبارزاتی ایشان به پیش از انقلاب برمی‌گردد و خدمات انقلابی ایشان در تمام دوران چهل‌ساله مستمرا ادامه داشته است و در دوره‌های متعدد و متوالی یکی از ارکان مهم شورای محترم نگهبان بوده‌اند.»
آیت‌الله حاج شیخ محمد دانش‌زاده قمی مشهور به آیت‌الله مؤمن، از مهمترین نظریه‌پردازان ولایت‌فقیه و از فقیهان شورای نگهبان و نماینده مجلس خبرگان رهبری در کشور ایران بود که در طول دوران حیات پربرکتش همواره پشتیبان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، مدافع ولایت فقیه و یار و یاور امامین انقلاب بودند. این عالم برجسته شیعه، از مبارزان علیه رژیم پهلوی در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به شمار می‌رفت به همین خاطر رژیم پهلوی ایشان را سال‌ها در شهداد از توابع استان کرمان و تویسرکان از توابع همدان تبعید کرد.
آیت‌الله مؤمن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در شکل‌گیری قوه قضائیه ایران نقش مؤثری ایفا کرد و مسئولیت‌هایی همچون ریاست شورای عالی قضایی، عضویت در شورای عالی حوزه، عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی و مدیر حوزه علمیه قم را برعهده داشت. ایشان علاوه بر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، شاگردان بسیاری نیز تربیت نمودند و آثار متعددی درباره حکومت اسلامی تألیف کردند.
زندگی‌نامه
آیت‌الله مؤمن در ۲۲ دی ۱۳۱۶ش در خانواده‌ای مذهبی در شهر مقدس قم چشم به جهان گشود. پدرش حاج عباس، مرد مؤمن و باصفایی بود که از راه کشاورزی امرار معاش می‌کرد. ایشان پس از تحصیل در مکتب‌خانه و مدرسه جامع تعلیمات دینی، در سال ۱۳۳۰ش وارد حوزه علمیه قم شد و نزد بزرگان حوزه علمیه زانوی ادب زد و شاگردی کرد و از محضر علمی و اخلاقی آنان کسب فیض نمود. برخی از استادان وی عبارتند از:
- آیت‌الله العظمی بروجردی
- امام خمینی(ره)
- آیت‌الله محمدتقی ستوده
- شیخ محمد واعظ‌زاده خراسانی
- آیت‌الله علی مشکینی
- آیت‌الله محمد شاه‌آبادی
- شیخ ابوالفضل خوانساری
- آيت‌الله محمدباقر سلطانی
- آیت‌الله محمد مجاهدی تبریزی
- آیت‌الله محقق داماد
- آیت‌الله مرتضی حائری یزدی
- شهید سید مصطفی خمینی
- علامه طباطبائی
- شیخ محی‌الدین فاضل هرندی
- آیت‌الله سید محمود یثربی قمی
آیت‌الله مؤمن پس از تبعید امام خمینی از ایران به ترکیه و سپس نجف اشرف، در آبان سال ۱۳۴۳ش شش ماه در نجف اشرف در جوار مضجع ملکوتی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) رحل اقامت افکند و طی حضور امام خمینی در نجف به محل اقامت امام رفت‌وآمد می‌کرد و در درس ایشان و نیز درس آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی، شیخ حسین حلی، آیت‌الله سید محمود شاهرودی و آیت‌الله سید محسن حکیم نیز حاضر شد و از محضر علمی آنان کسب فیض نمود.
تدریس و شاگردان
ایشان پس از تدریس فقه و اصول، شرح تجرید، بدایة و نهایة الحکمه، اسفار و عرشیه در کلام و فلسفه، از سال ۱۳۶۲ش تدریس خارج اصول و از سال ۱۳۶۴ش خارج فقه را در حوزه علمیه قم آغاز کرد و طی سالیان طولانی که در حوزه علمیه قم تدریس می‌کرد، شاگردان بسیاری نمود که شماری از آنها از چهره‌های تأثیرگذار و مسئولان برجسته نظام جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌روند. از جمله شاگردان برجسته ایشان، آیت‌الله شب‌زنده‌دار است که خود در حوزه علمیه قم کرسی درس خارج دارد و در شورای شورای نگهبان و جامعه مدرسن حوزه علمیه قم نیز عضویت دارد. همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن اختری چهارمین دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، دکتر حسن روحانی هفتمین رئیس‌جمهور ایران، آیت‌الله محسن اراکی نماینده مجلس خبرگان رهبری و آیت‌الله غلامرضا فیاضی رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(س) از دیگر شاگردان برجسته ایشان به شمار می‌آیند.
آن مرحوم که از مدرسان برجسته و سرشناس درس خارج حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت، در درس خارج خود بیشتر مباحث معاملات، قضا، شهادات، حدود و مسائل مستحدثه را که با حکومت‌داری اسلامی مرتبط بودند، تدریس می‌کرد.
مورد اعتماد رهبر جمهوری اسلامی ایران
آیت‌الله مؤمن، همواره از نظام جمهوری اسلامی و ولایت فقیه پشتیبانی می‌کردند و از افراد مورد اعتماد و وثوق آیت‌الله خامنه‌ای رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران و یکی از اعضای مباحثه فقهی این مرجع تقلید شیعه به شمار می‌رفت، به طوری که بارها رهبری معظم، از شخصیت علمی و اخلاقی ایشان تمجید و دفاع نمودند و در سال ۱۳۷۱ش، ایشان و تنی چند از علما را به‌عنوان عضو هیئت بررسی مسائل جدید فقهی منصوب فرمودند.
تبعید در رژیم پهلوی
آیت‌الله مؤمن سال‌ها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، از سال ۱۳۴۲ش عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. در سال ۱۳۴۹ش پس از رحلت آیت‌الله سید محسن حکیم که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مرجعیت امام خمینی را اعلام کرد، نیروهای امنیتی رژیم پهلوی به دلیل نقش آن مرحوم در این مسأله قصد دستگیری ایشان را داشتند؛ اما به او دست نیافتند تا اینکه در فروردین ۱۳۵۳ش ایشان را دستگیر کردند و سه سال به شهداد کرمان و تویسرکان همدان تبعید نمودند. این عالم فرزانه در سال‌های تبعید نیز دست از ارشاد و فعالیت سیاسی برنداشت و همواره به مبارزه با رژیم پهلوی و راهنمایی مردم مشغول بود.
مسئولیت‌های حکومتی
آیت‌الله مؤمن پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت‌های مهم و کلیدی در نظام جمهوری اسلامی را عهده‌دار شدند و منشأ خدمات بسیاری گردیدند. ایشان در شکل‌گیری قوه قضائیه نظام جمهوری اسلامی نقش بسزایی ایفا کردند و در این نهاد خدمات بسیار ارزنده‌ای انجام دادند. برخی از مناصب ایشان در نظام جمهوری اسلامی به این شرح است:
- مسئول انتخاب و اعزام قضات شرع دادگاه‌های انقلاب در سراسر ایران به دستور امام خمینی تا سال ۱۳۶۲ش
- ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی
- عضو شورای عالی قضایی تا سال ۱۳۶۲ش
- عضویت در شورای نگهبان با حکم امام خمینی از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۷ش
- نماینده خبرگان رهبری در پنج دوره اول مجلس شورای اسلامی
- عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)
مسئولیت‌های حوزوی
آیت‌الله مؤمن به‌غیر از مسئولیت‌های حکومتی، در حوزه علمیه نیز مسئولیت‌های مختلفی را عهده‌دار بودند و که در هر یک منشأ خدمات فراوانی شدند. برخی از مهمترین مسئولیت‌های حوزوی ایشان عبارت‌اند از:
- مدیریت حوزه علمیه قم
- عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۴ش
- عضو دوره چهارم شورای عالی حوزه علمیه قم
- رئیس مجمع فقه اهل‌بیت(ع)
علاوه بر این مسئولیت‌ها، ایشان از کسانی بود که صلاحیت علمی داوطلبان نمایندگی مجلس خبرگان رهبری را نیز ارزیابی می‌کرد.
دیدگاه‌های فقهی-سیاسی
از آنجا که در نظام جمهوری اسلامی ایران، تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با شرع مقدس اسلامی برعهده شورای نگهبان است، آیت‌الله مؤمن نیز برای مدت متمادی عضو این شورا بوده‌اند بی‌شک قوانین و مصوبات نظام جمهوری اسلامی از اندیشه‌ها و نظرات فقهی ایشان متأثر است. آیت‌الله مؤمن اقتدارگراترین تبیین از نظریه نصب و اختیارات فقیه را ارائه می‌دهد. در دیدگاه ایشان حاکمیت ولیِ فقیه مطلق است و همه مکان‌ها و زمان‌ها تحت حکومت اوست و امور کل جامعه اعم از کشور، استان، شهر و روستا، قضاوت، نصب مسئولان، وزیران، فرماندهان نظامی و هر چه مربوط به امور سرزمین‌های اسلامی است به دست ولیِ امر و تحت ولایت اوست. همچنین از نظر ایشان ولیِ امر می‌تواند حکم به جهاد ابتدایی بدهد. همچنین از دیدگاه ایشان، همه احکام در دست ولیِ امر متمرکز است و امکان حضور دیگر فقهیان در قضا و حکومت منتفی است. فعلیت حاکمیت معصوم و ولایت‌فقیه به مشورت، بیعت و رأی مشروط نیست؛ بلکه انتخابات مشروعیت خود را از نظر حاکم منصوب اخذ می‌کند. مشروعیت، بقاء و زوال مجلس قانونگذاری و همه نهادها وابسته به تصمیم رهبری است و رهبری اصل است و این نهادها تنها «بازوی تقنینی» فقیه‌اند؛ نه وکیل مردم و تابع اراده ولی امرند. مؤمن با اشاره به عدم شناخت نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسبت به احکام شرعی، راه بهتر و موافق اصول شرعی را تشکیل گروهی اسلام‌شناس و فقیه برای تدوین احکام فراگیر اسلام می‌داند.
میراث ماندگار
آیت‌الله مؤمن همزمان با تدریس در حوزه علمیه و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی متعدد، تألیفات بسیاری نیز از خود بر جای گذاشته است که بسیاری از آنها درباره حکومت اسلامی و اختیارت ولی‌فقیه است. برخی از مهمترین آثار ایشان عبارت‌اند از:
- الولایة الالهیة الاسلامیة او الحکومة الاسلامیة زمن حضور المعصوم و زمن الغیبة، مهمترین کتابی است که ایشان در سه جلد درباره حکومت اسلامی نوشته‌اند.
- ولایت امام و پیامبر بر امر قانونگذاری کلی
- ولایت امام و پیامبر بر جامعه اسلامی
- جایگاه احکام حکومتی و اختیارات ولی‌فقیه
- بررسی وظایف و حدود اختیارات ولی‌فقیه
- منابع مالی در حاکمیت فقیه
- اموال و ثروت‌های عمومی در حکومت اسلامی
- حکومت حکیمانه؛ نقد و بررسی نظریه حکمت و حکومت
- تسدید الاصول؛ دوره کامل اصول استدلالی
- کلمات سدیده؛ ده رساله فقهی در مسائل مستحدثه
- فقه و احکام پزشکی
رحلت
آیت‌الله مؤمن سرانجام پس از عمری مجاهدت علمی و فرهنگی، در دوم اسفند ۱۳۹۷ش پس از تحمل یک دوره بیماری، در یکی از بیمارستان‌های تهران دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت. پیکر ایشان به قم منتقل شد و در روز شنبه چهارم اسفندماه با حضور اقشار مختلف مردم در شهر مقدس قم تشییع شد و پس از اقامه نماز میت توسط آیت‌الله سبحانی، در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) آرام گرفت. در پی رحلت این عالم وارسته، مراسم‌های ترحیم مختلفی در بزرگداشت ایشان برگزار شد؛ از جمله مراسمی از سوی آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در مسجد اعظم قم با حضور شخصیت‌های برجسته حوزوی و نمایندگان مراجع عظام تقلید در بزرگداشت ایشان منعقد گردید. همچنین در قم روز چهارم اسفند به مناسبت رحلت ایشان عزای عمومی اعلام شد و حوزه علمیه این شهر نیز در این روز تعطیل اعلام گردید. علاوه بر آن شخصیت‌های سیاسی و مذهبی و نیز مسئولان برجسته جمهوری اسلامی ایران پیام‌های تسلیت جداگانه‌ای صادر کردند.
بخشی از پیام تسلیت آیت‌الله خامنه‌ای ولی امر مسلمین:
«مقام علمی و پرورش شاگردان برجسته در کنار تقوا و اخلاص این عالم بزرگوار و نیز وفاداری و تعهد انقلابی و اجتماعی، شخصیت جامعی از ایشان ساخته بود. سابقه مبارزاتی ایشان به پیش از انقلاب برمی‌گردد و خدمات انقلابی ایشان در تمام دوران چهل‌ساله مستمرا ادامه داشته است و در دوره‌های متعدد و متوالی یکی از ارکان مهم شورای محترم نگهبان بوده‌اند.»