سید منذر حکیم: تکریم سادات در واقع تکریم پیامبر(ص) است/ بندگی و اطاعت از خداوند، معیار اصلی تکریم است
رییس پژوهشکده الذریة النبویة گفت: تکریم ذریه نبوی در واقع تکریم خود رسول اکرم(ص) است و این تکریم به دلیل آثار تربیتی و اجتماعی دارد، یک ارزش است.
سی و هفتمین پیش نشست همایش علمی «کتاب عیون اخبار الرضا(ع) از نگاه فرهیختگان» صبح امروز پنج شنبه 25 دی 1399 با سخنرانی استاد «سید منذر حکیم» عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) و رییس پژوهشکده الذریة النبویة برگزار شد.
استاد سید منذر حکیم در ابتدای این نشست با اشاره به معیارهای تکریم در قرآن اظهار کرد: این کتاب آسمانی تمام معیارهای تکریم را به صورت شفاف بیان کرده است. قرآن ذریه نبوی را به شجره طیبه تشبیه کرد، درختی که با ارزش و با ریشه است و ثمردهی همیشگی دارد و ثمرات آن در همه جا است.
وی ادامه داد: زمانی که متن احادیث موجود در کتاب های حدیثی از رسول اکرم(ص) و اهل بیت(ع) را بررسی کنیم، می بینیم که تکریم خاصی در این احادیث برای ذریه نبوی در نظر گرفته و حتی خواسته شده است که به خاطر تکریم پیامبر(ص) از لغزش های این افراد چشم پوشی شود.
رییس پژوهشکده الذریة النبویة افزود: زمانی که خداوند، جهان را خلق کرد، خدا فرمود که تبارک الله احسن الخالقین، خداوند بهترین آفریننده است و خدا در نظام تکوین، انسان را در شرایطی قرار داده که او سراسر نیاز است، خداوند نیازهای انسان را به دو گونه تقسیم کرده است برخی از نیازها به صورت تکوینی تامین می شود، ولی تامین برخی دیگر از نیازهای انسان براساس اختیار است.
حکیم، خداوند را متکفل روزی همه کائنات دانست و افزود: خدا به انسان فرمود که تو را برای یک هدف بزرگی آفریدم و من روزی را به تو می رسانم. عبادت یک نیاز مبرم انسان است که او باید با اختیار این نیاز را انتخاب کند و انسان نمی تواند که بدون انتخاب، مسیر عبودیت را طی کند.
وی ادامه داد: خداوند در نظام تشریع برای انسان برنامه ریزی کرد که او خداخواه و خدا طلب باشد و به ایمان برسد. ولی مسیر تکامل انسان با عبودیت، یک مسیر اختیاری است. مسیر تقوا یک مسیر تکامل است و انسانی که تقوایش بیشتر است، در نزد خداوند عزیزتر است. انسان یک کرامت ذاتی دارد ولی یک تکریم دیگر انسان براساس معیار تقوا است و انسان با قدرت اختیارش به تقوا می رسد.
عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) افزود: انسان کامل، انسانی است که بتواند بر نفس خود سیطره پیدا کند. کسی که تقوا کند و ایمان به آخرت داشته باشد، راه تکامل را طی می کند. خداوند کسانی را از بین نخبگان برای هدایت گری انتخاب می کند که به کمالات لازم دست پیدا کنند و بالاترین انسان زمان خود باشند.
حکیم، تعیین افراد برای الگودهی را معیاری برای کرامت آنها دانست و تصریح کرد: کسانی که به دنبال استفاده از الگوها هستند، باید متوجه تکریم الگوها باشند و تعامل شان با این الگوها به گونه زبینده ای صورت بگیرد. در در اذان بعد شهادت به وحدانیت به خداوند، شهادت به نبوت رسول اکرم(ص) و ولایت ائمه معصومین(ع) می دهیم.
وی ادامه داد: انواع تکریم و امتیازاتی که به معصومین(ع) داده شده، براساس این منطق است که افرادی که در مسیر کمال پیشتاز هستند، از دیگران سزاوارتر هستند و این معیار از محکمات است که نسخ نشده است.
استاد عالی فقه اجتماعی و نظام جامع خانواده در حوزه علمیه افزود: انتساب به رسول اکرم(ص) که خداوند، او را به همه کائنات برتری داد، معیار کرامت برای ذریه نبوی در کنار معیار اصلی کرامت است. تکریم ذریه نبوی در واقع تکریم خود رسول اکرم(ص) است و این تکریم به دلیل آثار تربیتی و اجتماعی دارد، یک ارزش است.
حکیم، هر قانونی را قابل سوء استفاده دانست و تصریح کرد: قانون گذار باید متوجه آسیب ها باشد. در قصه حضرت آدم دیدیم که او بهترین خلقت را داشت و مسجود فرشتگان بود، اما مبتلا به آفت تخلف از امر الهی شد و خداوند راه خروج از این آفت را به او نشان داد و حضرت آدم با خروج از بهشت، وارد زمین شد.
وی ادامه داد: معیار اصلی تکریم که استثناپذیر نیست، معیار بندگی و اطاعت از خداوند است و هر کسی که از خداوند اطاعت کند، تکریم می شود و ائمه معصومین(ع) توفیقات خود را براساس اطاعت و بندگی می دانستند.
رییس هیأت علمی بنیاد بین‌المللی عاشورا افزود: براساس روایات، نگاه به ذریه رسول اکرم(ص) عبادت است و این مساله در مورد همه ذریه به جز آنهایی که پیرو سیره نبوی نباشند و گرفتار گناه شوند، صدق می کند.
حکیم با اشاره به ضرورت احترام به سادات اظهار کرد: احترام به ذریه رسول اکرم(ص) واجب است، حتی اگر ذریه ای عاصی بود، پیامبر(ص) خواسته است که دیگران از گناه او بگذرند. ارتباط نسبی با رسول اکرم(ص) ارزشمند است و احکام خاص برای ذریه نبوی داریم که زکات برای آنها حرام است، ولی خمس به آنها می رسد.
وی ادامه داد: ما اعتقاد داریم که پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) در زندگی ما حضور دارند و این حضور صرفا معنوی نیست و تکریم سادات در واقع تکریم پیامبر(ص) است و این تکریم هم برای احترام کننده و هم برای احترام شونده، اثر تربیتی دارد و تاکیدی بر این است که پیامبر(ص) در زندگی ما حضور دارد.
پایه‌گذار گروه فقه تخصصی خانواده در جامعة المصطفی(ص) افزود: سادات در سراسر جهان پراکنده هستند و حتی سادات غیر مسلمان هم داریم که این سادات در دوره ای مجبور به تقیه شدند و دین خود را تغییر دادند.
وی ادامه داد: احساس تعلق نسبی به پیامبر(ص)، احساس وابستگی و غرور در انسان به وجود می آید که این احساس، اثر تربیتی دارد و این غرور، زمینه رشد و تعالی را برای او فراهم می کند. البته برخی از این انتساب برای تکبر بر دیگران و امتیازگیری، سوء استفاده می نمایند.
مدیر سایت علمی ترویجی خانواده اسلامی افزود: شاهد پدیده شوم ادعای سیادت از کسانی هستیم که ارتباطی به بحث سیادت ندارند و با این ادعا به دنبال منبعی برای درآمد زایی و سوء استفاده هستند. نقیب سادات در گذشته وظیفه اش این بود که سادات را از غیرسادات تشخیص بدهد و حتی وظیفه وظیفه تادیب سادات آلوده به گناه نیز بر عهده نقیب سادات بود.
حکیم با اشاره به قاعده قرآن کریم در خصوص زنان پیامبر(ص) اظهار کرد: براساس آیات قرآن کریم، زنان رسول اکرم(ص) به خاطر انتساب به ایشان، اگر کار خوبی انجام بدهند، دو برابر دیگران ثواب می بینند و اگر کار بدی انجام بدهد، دو برابر دیگر عقاب می بینند. یعنی ارتباط سببی با رسول اکرم(ص)، ارزش افزوده ای به کارهای خوب زنان پیامبر(ص) می دهد، اما دیگر گناهان آنها همانند گناهان دیگران نیست.
وی ادامه داد: تکریم سادات، موجب هدایت و رشد معنوی می شود و اثر تربیتی، برای خود آنها و جامعه دارد. به عبارت دیگر مطلوب آن است سادات در جامعه ای که هستند، الگو باشند و هم خود تکامل یابند و همه جامعه ای که در آن هستند، تکامل پیدا کند.
رییس پژوهشکده الذریة النبویة افزود: برنامه درسی سطح سه و مقطع ارشد دانشگاه در این پژوهشکده تدوین شده که یک سرفصل از این برنامه مربوط به احکام سادات است.
وی خاطرنشان کرد: عبدالله بن زبیر در زمان حکومت خود در مکه هنگامی که نماز جمعه اقامه می کرد، در زمان رسیدن به نام پیامبر(ص)، صلوات نمی فرستاد و بهانه اش این بود که در صورتی که صلوات به پیامبر(ص) بفرستد، بنی هاشم از این صلوات سوء استفاده می کنند. این در حالی است که اگر کسی صلوات پیامبر(ص) را در نماز نفرستد، نمازش قبول نیست.
حکیم با اشاره به نحوه برخورد امام رضا(ع) با برادر خود اظهار کرد: زید برادر امام رضا(ع) در مجلسی فخرفروشی می کرد. این امام معصوم در قبال رفتار برادرش به او گفت که ای زید! آیا تو را سخن اهل کوفه مغرور نموده است که روایت کنند «فاطمه عفّت خود را نگه داشت پس خداوند آتش را بر ذریهاش حرام ساخت»؟ این سخن، فقط مخصوص حسن و حسین است. اگر گمان می‌بری که تو با معصیت خداوند عزّ و جلّ به بهشت روی و پدرت موسی بن جعفر(ع) اطاعت خدا کند و او نیز به بهشت داخل شود، در این صورت تو در نزد خداوند گرامی‌تر از او خواهی بود! به خدا سوگند هیچ‌کس جز از راه طاعت به آنچه نزد خدا است نخواهد رسید، و تو می‌پنداری با معصیت بدان می‌رسی، پس گمان تو گمان بدی است. زید گفت: من برادر تو و پسر پدرت هستم. حضرت در پاسخش فرمود: تو هنگامی برادر منی که خداوند عزّ و جلّ را اطاعت کنی.
وی خاطرنشان کرد: زمانی که زید برادر امام رضا(ع) در بصره خروج کرد، شدت خشونت او به اندازه ای بود که امام رضا(ع) در مواجهه با زید او را بابت این رفتار بازخواست کرد و این امام معصوم قسم خورد که دیگر با زید سخن نگوید.
سی و هفتمین پیش نشست همایش علمی «کتاب عیون اخبار الرضا(ع) از نگاه فرهیختگان» صبح امروز پنج شنبه 25 دی 1399 با سخنرانی استاد «سید منذر حکیم» عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) و رییس پژوهشکده الذریة النبویة برگزار شد.
استاد سید منذر حکیم در ابتدای این نشست با اشاره به معیارهای تکریم در قرآن اظهار کرد: این کتاب آسمانی تمام معیارهای تکریم را به صورت شفاف بیان کرده است. قرآن ذریه نبوی را به شجره طیبه تشبیه کرد، درختی که با ارزش و با ریشه است و ثمردهی همیشگی دارد و ثمرات آن در همه جا است.
وی ادامه داد: زمانی که متن احادیث موجود در کتاب های حدیثی از رسول اکرم(ص) و اهل بیت(ع) را بررسی کنیم، می بینیم که تکریم خاصی در این احادیث برای ذریه نبوی در نظر گرفته و حتی خواسته شده است که به خاطر تکریم پیامبر(ص) از لغزش های این افراد چشم پوشی شود.
رییس پژوهشکده الذریة النبویة افزود: زمانی که خداوند، جهان را خلق کرد، خدا فرمود که تبارک الله احسن الخالقین، خداوند بهترین آفریننده است و خدا در نظام تکوین، انسان را در شرایطی قرار داده که او سراسر نیاز است، خداوند نیازهای انسان را به دو گونه تقسیم کرده است برخی از نیازها به صورت تکوینی تامین می شود، ولی تامین برخی دیگر از نیازهای انسان براساس اختیار است.
حکیم، خداوند را متکفل روزی همه کائنات دانست و افزود: خدا به انسان فرمود که تو را برای یک هدف بزرگی آفریدم و من روزی را به تو می رسانم. عبادت یک نیاز مبرم انسان است که او باید با اختیار این نیاز را انتخاب کند و انسان نمی تواند که بدون انتخاب، مسیر عبودیت را طی کند.
وی ادامه داد: خداوند در نظام تشریع برای انسان برنامه ریزی کرد که او خداخواه و خدا طلب باشد و به ایمان برسد. ولی مسیر تکامل انسان با عبودیت، یک مسیر اختیاری است. مسیر تقوا یک مسیر تکامل است و انسانی که تقوایش بیشتر است، در نزد خداوند عزیزتر است. انسان یک کرامت ذاتی دارد ولی یک تکریم دیگر انسان براساس معیار تقوا است و انسان با قدرت اختیارش به تقوا می رسد.
عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) افزود: انسان کامل، انسانی است که بتواند بر نفس خود سیطره پیدا کند. کسی که تقوا کند و ایمان به آخرت داشته باشد، راه تکامل را طی می کند. خداوند کسانی را از بین نخبگان برای هدایت گری انتخاب می کند که به کمالات لازم دست پیدا کنند و بالاترین انسان زمان خود باشند.
حکیم، تعیین افراد برای الگودهی را معیاری برای کرامت آنها دانست و تصریح کرد: کسانی که به دنبال استفاده از الگوها هستند، باید متوجه تکریم الگوها باشند و تعامل شان با این الگوها به گونه زبینده ای صورت بگیرد. در در اذان بعد شهادت به وحدانیت به خداوند، شهادت به نبوت رسول اکرم(ص) و ولایت ائمه معصومین(ع) می دهیم.
وی ادامه داد: انواع تکریم و امتیازاتی که به معصومین(ع) داده شده، براساس این منطق است که افرادی که در مسیر کمال پیشتاز هستند، از دیگران سزاوارتر هستند و این معیار از محکمات است که نسخ نشده است.
استاد عالی فقه اجتماعی و نظام جامع خانواده در حوزه علمیه افزود: انتساب به رسول اکرم(ص) که خداوند، او را به همه کائنات برتری داد، معیار کرامت برای ذریه نبوی در کنار معیار اصلی کرامت است. تکریم ذریه نبوی در واقع تکریم خود رسول اکرم(ص) است و این تکریم به دلیل آثار تربیتی و اجتماعی دارد، یک ارزش است.
حکیم، هر قانونی را قابل سوء استفاده دانست و تصریح کرد: قانون گذار باید متوجه آسیب ها باشد. در قصه حضرت آدم دیدیم که او بهترین خلقت را داشت و مسجود فرشتگان بود، اما مبتلا به آفت تخلف از امر الهی شد و خداوند راه خروج از این آفت را به او نشان داد و حضرت آدم با خروج از بهشت، وارد زمین شد.
وی ادامه داد: معیار اصلی تکریم که استثناپذیر نیست، معیار بندگی و اطاعت از خداوند است و هر کسی که از خداوند اطاعت کند، تکریم می شود و ائمه معصومین(ع) توفیقات خود را براساس اطاعت و بندگی می دانستند.
رییس هیأت علمی بنیاد بین‌المللی عاشورا افزود: براساس روایات، نگاه به ذریه رسول اکرم(ص) عبادت است و این مساله در مورد همه ذریه به جز آنهایی که پیرو سیره نبوی نباشند و گرفتار گناه شوند، صدق می کند.
حکیم با اشاره به ضرورت احترام به سادات اظهار کرد: احترام به ذریه رسول اکرم(ص) واجب است، حتی اگر ذریه ای عاصی بود، پیامبر(ص) خواسته است که دیگران از گناه او بگذرند. ارتباط نسبی با رسول اکرم(ص) ارزشمند است و احکام خاص برای ذریه نبوی داریم که زکات برای آنها حرام است، ولی خمس به آنها می رسد.
وی ادامه داد: ما اعتقاد داریم که پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) در زندگی ما حضور دارند و این حضور صرفا معنوی نیست و تکریم سادات در واقع تکریم پیامبر(ص) است و این تکریم هم برای احترام کننده و هم برای احترام شونده، اثر تربیتی دارد و تاکیدی بر این است که پیامبر(ص) در زندگی ما حضور دارد.
پایه‌گذار گروه فقه تخصصی خانواده در جامعة المصطفی(ص) افزود: سادات در سراسر جهان پراکنده هستند و حتی سادات غیر مسلمان هم داریم که این سادات در دوره ای مجبور به تقیه شدند و دین خود را تغییر دادند.
وی ادامه داد: احساس تعلق نسبی به پیامبر(ص)، احساس وابستگی و غرور در انسان به وجود می آید که این احساس، اثر تربیتی دارد و این غرور، زمینه رشد و تعالی را برای او فراهم می کند. البته برخی از این انتساب برای تکبر بر دیگران و امتیازگیری، سوء استفاده می نمایند.
مدیر سایت علمی ترویجی خانواده اسلامی افزود: شاهد پدیده شوم ادعای سیادت از کسانی هستیم که ارتباطی به بحث سیادت ندارند و با این ادعا به دنبال منبعی برای درآمد زایی و سوء استفاده هستند. نقیب سادات در گذشته وظیفه اش این بود که سادات را از غیرسادات تشخیص بدهد و حتی وظیفه وظیفه تادیب سادات آلوده به گناه نیز بر عهده نقیب سادات بود.
حکیم با اشاره به قاعده قرآن کریم در خصوص زنان پیامبر(ص) اظهار کرد: براساس آیات قرآن کریم، زنان رسول اکرم(ص) به خاطر انتساب به ایشان، اگر کار خوبی انجام بدهند، دو برابر دیگران ثواب می بینند و اگر کار بدی انجام بدهد، دو برابر دیگر عقاب می بینند. یعنی ارتباط سببی با رسول اکرم(ص)، ارزش افزوده ای به کارهای خوب زنان پیامبر(ص) می دهد، اما دیگر گناهان آنها همانند گناهان دیگران نیست.
وی ادامه داد: تکریم سادات، موجب هدایت و رشد معنوی می شود و اثر تربیتی، برای خود آنها و جامعه دارد. به عبارت دیگر مطلوب آن است سادات در جامعه ای که هستند، الگو باشند و هم خود تکامل یابند و همه جامعه ای که در آن هستند، تکامل پیدا کند.
رییس پژوهشکده الذریة النبویة افزود: برنامه درسی سطح سه و مقطع ارشد دانشگاه در این پژوهشکده تدوین شده که یک سرفصل از این برنامه مربوط به احکام سادات است.
وی خاطرنشان کرد: عبدالله بن زبیر در زمان حکومت خود در مکه هنگامی که نماز جمعه اقامه می کرد، در زمان رسیدن به نام پیامبر(ص)، صلوات نمی فرستاد و بهانه اش این بود که در صورتی که صلوات به پیامبر(ص) بفرستد، بنی هاشم از این صلوات سوء استفاده می کنند. این در حالی است که اگر کسی صلوات پیامبر(ص) را در نماز نفرستد، نمازش قبول نیست.
حکیم با اشاره به نحوه برخورد امام رضا(ع) با برادر خود اظهار کرد: زید برادر امام رضا(ع) در مجلسی فخرفروشی می کرد. این امام معصوم در قبال رفتار برادرش به او گفت که ای زید! آیا تو را سخن اهل کوفه مغرور نموده است که روایت کنند «فاطمه عفّت خود را نگه داشت پس خداوند آتش را بر ذریهاش حرام ساخت»؟ این سخن، فقط مخصوص حسن و حسین است. اگر گمان می‌بری که تو با معصیت خداوند عزّ و جلّ به بهشت روی و پدرت موسی بن جعفر(ع) اطاعت خدا کند و او نیز به بهشت داخل شود، در این صورت تو در نزد خداوند گرامی‌تر از او خواهی بود! به خدا سوگند هیچ‌کس جز از راه طاعت به آنچه نزد خدا است نخواهد رسید، و تو می‌پنداری با معصیت بدان می‌رسی، پس گمان تو گمان بدی است. زید گفت: من برادر تو و پسر پدرت هستم. حضرت در پاسخش فرمود: تو هنگامی برادر منی که خداوند عزّ و جلّ را اطاعت کنی.
وی خاطرنشان کرد: زمانی که زید برادر امام رضا(ع) در بصره خروج کرد، شدت خشونت او به اندازه ای بود که امام رضا(ع) در مواجهه با زید او را بابت این رفتار بازخواست کرد و این امام معصوم قسم خورد که دیگر با زید سخن نگوید.