- صفحه اصلی
- معرفی مجمع
- اخبار
- مواضع و بيانيه ها
- بخش های سازمانی
- حوزه دبیرکل
- معاونتها
- معاونت امور بینالملل
- معاونت علمی و فرهنگی
- اخبار معاونت علمی و فرهنگی
- اخبار منشورات معاونت علمی و فرهنگی
- بخش ها
- معاون علمی و فرهنگی
- دفتر مطالعات، تحقیقات و پژوهش
- اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات
- اداره کل آموزش
- اداره کل فضای مجازی
- بسته های فرهنگی
- مراکز وابسته
- محصولات
- کتاب های مجمع
- فهرست موضوعی
- فهرست زبانها
- فارسی
- عربی
- اردو
- انگلیسی
- روسی
- مالایی
- تاجیکی
- کردی کرمانجی
- کردی
- کردی سورانی
- سواحیلی
- چینی
- ایتالیایی
- فرانسوی
- ترکی
- ترکی استانبولی
- ترکی، آذری
- آذری
- اسپانیایی
- آلمانی
- هوسا
- آذري كريل
- آذری فارسی
- آذری لاتين
- آلبانيايي
- ارمنی
- اندونزيايي
- برمه ای
- بلتی
- بلغاری
- بنگالی
- بوسنیایی
- پرتغالی
- پشتو
- تایلندی
- چیچوایی
- رواندایی
- سندی
- سوئدی
- فنلاندی
- فولانی
- گرجی
- لهستانی
- لوگاندا
- مالاگاشی
- نروژی
- هلندی
- هندی
- کتاب های صوتی
- تازه های نشر
- مجلات مجمع
- نرمافزار های مجمع
- رویدادها
- اجلاس مجمع عمومی
- همایشها
- جشنواره ها و مسابقه ها
- خدمات
- چهرهای ماندگار
- گالری
- آمار شیعیان جهان
- ارتباط با دفاتر مجمع
آیت‌الله سید محمدحسین فضل‌الله
آیت‌الله سید محمدحسین فضل‌الله (۱۳۱۴-۱۳۸۹ش) از علمای مجاهد و مراجع تقلید شیعه در لبنان بود که مجاهدان و مبارزان این کشور همواره در راه مبارزه با رژیم صهیونیستی از ایشان تغذیه فکری می‌شدند و خط می‌گرفتند تا جایی که از وی به‌عنوان پدر معنوی حزب‌الله لبنان یاد می‌شود. این عالم مجاهد شیعه، از نخستین اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود و همواره از نظام جمهوری اسلامی ایران، حمایت و پشتیبانی می‌کرد
آیت‌الله سید محمدحسین فضل‌الله (۱۳۱۴-۱۳۸۹ش) از علمای مجاهد و مراجع تقلید شیعه در لبنان بود که مجاهدان و مبارزان این کشور همواره در راه مبارزه با رژیم صهیونیستی از ایشان تغذیه فکری می‌شدند و خط می‌گرفتند تا جایی که از وی به‌عنوان پدر معنوی حزب‌الله لبنان یاد می‌شود.
این عالم مجاهد شیعه، از نخستین اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود و همواره از نظام جمهوری اسلامی ایران، حمایت و پشتیبانی می‌کرد چرا که او معتقد بود جمهوری اسلامی ایران نماینده اسلام و خط اهل‌بیت(ع) در جهان و نیز خط مقدم مبارزه با استکبار جهانی است.
مرحوم فضل‌الله، علاوه بر مجاهدت‌های سیاسی و فرهنگی و نیز نقش‌آفرینی در حوزه مقاومت اسلامی، در عرصه‌های علمی نیز فردی بسیار فعال و پرتلاش بود به گونه‌ای که فتاوا و نظراتش مورد توجه صاحب‌نظران بود. همچنین ایشان میراث ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت که یکی از آنها مجموعه بیست و چهار جلدی تفسیر «من وحی القرآن» است.
زندگی‌نامه
سید محمدحسین فضل‌الله در سال ۱۳۵۴ق (۱۳۱۴ش) در نجف اشرف در خانواده‌ای روحانی، دیده به جهان گشود و تحت اشراف پدرش سید عبدالرئوف فضل‌الله که از روحانیون سرشناس شیعه در عراق بود پرورش یافت. ایشان در دوره کودکی وارد مکتب‌خانه شد و پس از یادگیری خواندن و نوشتن و نیز قرائت قرآن، وارد مرکزی با نام «منتدی النشر» شد که برای آموزش‌های به سبک جدید تأسیس شده بود. او زمانی که کلاس چهارم را می‌گذراند، دبستان را ترک کرد و در سن ۹ سالگی تحصیلات حوزوی‌اش را آغاز کرد.
تحصیلات
آیت‌الله سید محمدحسین فضل الله، دروس حوزوی از صرف و نحو و معانی و بیان گرفته تا منطق و اصول فقه را نزد پدرش فراگرفت. جلد دوم کتاب «کفایة الاصول» را نزد مجتبی لنکرانی خواند. سپس در درس خارج بزرگان حوزه مانند آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی، آیت‌الله سید محسن حکیم، آیت‌الله سید محمود شاهرودی، شیخ حسین حلی و آیت‌الله سید محمد روحانی حاضر شد و بخشی از کتاب اسفار اربعه را نزد آیت‌الله صدرا بادکوبه‌ای فرا گرفت. همچنین پنج سال نزد آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر زانوی ادب زد و از محضر ایشان کسب فیض کرد.
ایشان در سال ۱۳۳۱ش در ۱۷ سالگی به لبنان رفت. در سال ۱۳۴۵ش به دعوت جمعی از مؤسسان انجمن مذهبی «اسرة التآخی» در منطقه نبعه در حاشیه شرقی بیروت ساکن شد.
آثار
علامه فضل‌الله تألیفات متعددی در آثار اسلامی دارد و مجموع آثار ایشان شامل نوشته‌ها، سخنرانی‌ها و تقریرات دروس خارج به بیش از هفتاد عنوان می‌رسد. تفسیر 24 جلدی «من وحی القرآن» که از بارزترین آثار وی به شمار می‌رود، سلسله درس‌های قرآنی ایشان با رویکرد اجتماعی برای جوانان است. شرح خطبه الزهرا(س)، حدیث عاشورا، الفقیه و الامة، خطوات علی طریق الاسلام، مفاهیم اسلامیة عامة (در ۱۰ مجلد)، صلاة الجمعه، الکلمة و الموقف، فی رحاب اهل البیت(ع)، المعالم الجدیدة للمرجعیة الشیعة، تأملات فی الفکر السیاسی الاسلامی و آفاق الروح (شرح صحیفه سجادیه در ۳ مجلد) از دیگر آثار ایشان به شمار می‌آیند.
فعالیت‌های علمی و فرهنگی
سید محمدحسین فضل‌الله از نوجوانی به شعر و ادبیات علاقه داشت و حاصل سروده‌های ایشان در قالب سه دیوان شعر منتشر شده است. در سال ۱۳۳۹ش که جماعة العلمای نجف، مجله «الاضواء» را راه‌اندازی شد علامه فضل‌الله به همراه آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر و شیخ محمدمهدی شمس‌الدین از مدیران آن بود و سرمقاله‌های دوم مجله این جماعت با عنوان "کلمتنا" (سخن ما) به قلم ایشان منتشر می‌شد. فضل‌الله همچنین در کنار شهید صدر در تشکیل جنبشی شیعی در عراق نقش ایفا کرد. حاصل رایزنی‌ها و هم‌فکری‌های آن دو، پیدایی نخستین جنبش اسلامی شیعی در عراق با نام «حزب الدعوة الاسلامیة» بود.
ایشان پس از بازگشت به لبنان در سال ۱۹۶۶م فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی خود را گسترش داد و با برگزاری جلسات تفسیر، وعظ دینی و اخلاقی و پاسخ به پرسش‌ها در تحولات فکری- مذهبی لبنان نقش مؤثری ایفا کرد.
تأسیس مدرسه علوم دینی «المعهد الشرعی الاسلامی» با هدف پرورش طلاب علوم دینی، بخش دیگری از فعالیت‌های فرهنگی و علمی علامه فضل‌الله است که تدریس دروس خارج اصول و فقه را بر عهده دارد و بسیاری از شخصیت‌های جنبش مقاومت اسلامی لبنان هچون شیخ شهید راغب حرب تربیت‌شده این مدرسه‌اند. وی علاوه بر «المعهد الشرعی» که در شهر بیروت واقع است، مدرسه علمیه‌ای ویژه زنان نیز در بیروت و مدرسه‌ای نیز در شهر صور و حوزه المرتضی در دمشق (سیده زینب) را نیز تأسیس کرده است.
ایشان جزو نخستین اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود.
فعالیت‌های اجتماعی
انجمن خیریه (جمعیه المبرات الخیریه) تحت اشراف علامه فضل‌الله اداره می‌شد. ایشان با کمک نیکوکارانی از کشورهای عربی خلیج‌فارس و لبنان اقدام به تأسیس مراکز و مؤسسات عظیم برای تربیت یتیمان به‌ویژه فرزندان شهدا و فرزندان فقرا و تأسیس بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و مساجد نمود. در این مراکز خیریه، افراد مذکور به طور شبانه‌روزی اسکان داده و مراتب تحصیلی‌شان را در بخش آموزشی همین مراکز می‌گذراندند. برخی از این مراکز عبارتند:
- مبرة الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، جبل عامل؛
- مبرة السیدة خدیجة الکبری(س)، بیروت (بئر حسن)؛
- مراکز خیریه برای نابینایان و ناشنوایان؛
- مستشفی بهمن (بیمارستان بهمن)، بیروت، حارة حریک.
فعالیت‌های سیاسی
علامه فضل‌الله از همراهان نزدیک آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر در مسایل سیاسی بود. ایشان پس از بازگشت به وطن پدری (لبنان) در پی طرح صبغه سیاسی اسلام در جامعه مسلمانان لبنان برآمد. زمانی که کشور لبنان مورد تهاجم رژیم صهیونیستی واقع شد، جوانان متاثر از فضل‌الله، حرکت نامنظم و غیرتشکیلاتی مقاومت اسلامی را به راه انداختند. این حرکت که حزب الله لبنان امروز شکل سازمان‌یافته و اصلی‌ترین شاخه آن است، همواره از ایشان تغذیه فکری و سیاسی می‌شد. جایگاه فضل‌الله در جنبش مقاومت اسلامی لبنان سبب شد تا یک بار ربوده و چهار بار ترور شود.
اندیشه سیاسی
محمدحسین فضل‌الله بر مردمی بودن مشروعیت حکومت تأکید می‌کرد. بر این اساس، اِعمال سلطه از سوی حاکمان را تنها بر اساس اصول موضوعه اسلام صحیح می‌شمرد، نه به صورت سلیقه‌ای. وی مشارکت مردمی و اعمال قدرت مردم را فراهم‌کننده فضای نقد حاکمان می‌دانست؛ همانگونه که در سیره حکومتی پیامبر(ص) و امام علی(ع) بوده است.
حمایت از جمهوری اسلامی ایران
ایشان در مهر 1384ش فتوای خود درباره وحدت مسلمانان را برای خبرنگار روزنامه کویتی «الرای العام» این‌گونه بیان می‌کند: «به حرمت دست زدن به هر نوع شیوه‌ای که صحابه را زیر سؤال برده و با استفاده از سبّ و لعن موجب برانگیخته شدن اختلافات شود، فتوا می‌دهم. همچنین به روزنامه کویتی «الوطن» گفته بود: «سینه‌زنی سنتی مرسوم که باعث اذیت بدن می‌شود اشکال دارد.» او همچنین گفته بود که قمه‌زنی و زنجیرزنی را نیز حرام کرده‌ام
رحلت
سرانجام، علامه فضل‌الله پس از عمری تلاش و مجاهدت علمی و سیاسی در ۱۳ تیر ۱۳۸۹ش در لبنان دار فانی را وداع گفت و در حارة حریک و در مسجد خود مدفون شد. در پی رحلت ایشان بسیاری ازشخصیت‌های سیاسی و مذهبی پیام‌های تسلیت جداگانه صادر کردند و با جامعه شیعیان لبنان ابراز همدردی نمودند.
در بخشی از پیام تسلیت آیت‌الله خامنه‌ای ولی امر مسلمین جهان آمده است:
آیت‌الله سید محمدحسین فضل‌الله (۱۳۱۴-۱۳۸۹ش) از علمای مجاهد و مراجع تقلید شیعه در لبنان بود که مجاهدان و مبارزان این کشور همواره در راه مبارزه با رژیم صهیونیستی از ایشان تغذیه فکری می‌شدند و خط می‌گرفتند تا جایی که از وی به‌عنوان پدر معنوی حزب‌الله لبنان یاد می‌شود. این عالم مجاهد شیعه، از نخستین اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود و همواره از نظام جمهوری اسلامی ایران، حمایت و پشتیبانی می‌کرد
آیت‌الله سید محمدحسین فضل‌الله (۱۳۱۴-۱۳۸۹ش) از علمای مجاهد و مراجع تقلید شیعه در لبنان بود که مجاهدان و مبارزان این کشور همواره در راه مبارزه با رژیم صهیونیستی از ایشان تغذیه فکری می‌شدند و خط می‌گرفتند تا جایی که از وی به‌عنوان پدر معنوی حزب‌الله لبنان یاد می‌شود.
این عالم مجاهد شیعه، از نخستین اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود و همواره از نظام جمهوری اسلامی ایران، حمایت و پشتیبانی می‌کرد چرا که او معتقد بود جمهوری اسلامی ایران نماینده اسلام و خط اهل‌بیت(ع) در جهان و نیز خط مقدم مبارزه با استکبار جهانی است.
مرحوم فضل‌الله، علاوه بر مجاهدت‌های سیاسی و فرهنگی و نیز نقش‌آفرینی در حوزه مقاومت اسلامی، در عرصه‌های علمی نیز فردی بسیار فعال و پرتلاش بود به گونه‌ای که فتاوا و نظراتش مورد توجه صاحب‌نظران بود. همچنین ایشان میراث ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت که یکی از آنها مجموعه بیست و چهار جلدی تفسیر «من وحی القرآن» است.
زندگی‌نامه
سید محمدحسین فضل‌الله در سال ۱۳۵۴ق (۱۳۱۴ش) در نجف اشرف در خانواده‌ای روحانی، دیده به جهان گشود و تحت اشراف پدرش سید عبدالرئوف فضل‌الله که از روحانیون سرشناس شیعه در عراق بود پرورش یافت. ایشان در دوره کودکی وارد مکتب‌خانه شد و پس از یادگیری خواندن و نوشتن و نیز قرائت قرآن، وارد مرکزی با نام «منتدی النشر» شد که برای آموزش‌های به سبک جدید تأسیس شده بود. او زمانی که کلاس چهارم را می‌گذراند، دبستان را ترک کرد و در سن ۹ سالگی تحصیلات حوزوی‌اش را آغاز کرد.
تحصیلات
آیت‌الله سید محمدحسین فضل الله، دروس حوزوی از صرف و نحو و معانی و بیان گرفته تا منطق و اصول فقه را نزد پدرش فراگرفت. جلد دوم کتاب «کفایة الاصول» را نزد مجتبی لنکرانی خواند. سپس در درس خارج بزرگان حوزه مانند آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی، آیت‌الله سید محسن حکیم، آیت‌الله سید محمود شاهرودی، شیخ حسین حلی و آیت‌الله سید محمد روحانی حاضر شد و بخشی از کتاب اسفار اربعه را نزد آیت‌الله صدرا بادکوبه‌ای فرا گرفت. همچنین پنج سال نزد آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر زانوی ادب زد و از محضر ایشان کسب فیض کرد.
ایشان در سال ۱۳۳۱ش در ۱۷ سالگی به لبنان رفت. در سال ۱۳۴۵ش به دعوت جمعی از مؤسسان انجمن مذهبی «اسرة التآخی» در منطقه نبعه در حاشیه شرقی بیروت ساکن شد.
آثار
علامه فضل‌الله تألیفات متعددی در آثار اسلامی دارد و مجموع آثار ایشان شامل نوشته‌ها، سخنرانی‌ها و تقریرات دروس خارج به بیش از هفتاد عنوان می‌رسد. تفسیر 24 جلدی «من وحی القرآن» که از بارزترین آثار وی به شمار می‌رود، سلسله درس‌های قرآنی ایشان با رویکرد اجتماعی برای جوانان است. شرح خطبه الزهرا(س)، حدیث عاشورا، الفقیه و الامة، خطوات علی طریق الاسلام، مفاهیم اسلامیة عامة (در ۱۰ مجلد)، صلاة الجمعه، الکلمة و الموقف، فی رحاب اهل البیت(ع)، المعالم الجدیدة للمرجعیة الشیعة، تأملات فی الفکر السیاسی الاسلامی و آفاق الروح (شرح صحیفه سجادیه در ۳ مجلد) از دیگر آثار ایشان به شمار می‌آیند.
فعالیت‌های علمی و فرهنگی
سید محمدحسین فضل‌الله از نوجوانی به شعر و ادبیات علاقه داشت و حاصل سروده‌های ایشان در قالب سه دیوان شعر منتشر شده است. در سال ۱۳۳۹ش که جماعة العلمای نجف، مجله «الاضواء» را راه‌اندازی شد علامه فضل‌الله به همراه آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر و شیخ محمدمهدی شمس‌الدین از مدیران آن بود و سرمقاله‌های دوم مجله این جماعت با عنوان "کلمتنا" (سخن ما) به قلم ایشان منتشر می‌شد. فضل‌الله همچنین در کنار شهید صدر در تشکیل جنبشی شیعی در عراق نقش ایفا کرد. حاصل رایزنی‌ها و هم‌فکری‌های آن دو، پیدایی نخستین جنبش اسلامی شیعی در عراق با نام «حزب الدعوة الاسلامیة» بود.
ایشان پس از بازگشت به لبنان در سال ۱۹۶۶م فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی خود را گسترش داد و با برگزاری جلسات تفسیر، وعظ دینی و اخلاقی و پاسخ به پرسش‌ها در تحولات فکری- مذهبی لبنان نقش مؤثری ایفا کرد.
تأسیس مدرسه علوم دینی «المعهد الشرعی الاسلامی» با هدف پرورش طلاب علوم دینی، بخش دیگری از فعالیت‌های فرهنگی و علمی علامه فضل‌الله است که تدریس دروس خارج اصول و فقه را بر عهده دارد و بسیاری از شخصیت‌های جنبش مقاومت اسلامی لبنان هچون شیخ شهید راغب حرب تربیت‌شده این مدرسه‌اند. وی علاوه بر «المعهد الشرعی» که در شهر بیروت واقع است، مدرسه علمیه‌ای ویژه زنان نیز در بیروت و مدرسه‌ای نیز در شهر صور و حوزه المرتضی در دمشق (سیده زینب) را نیز تأسیس کرده است.
ایشان جزو نخستین اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود.
فعالیت‌های اجتماعی
انجمن خیریه (جمعیه المبرات الخیریه) تحت اشراف علامه فضل‌الله اداره می‌شد. ایشان با کمک نیکوکارانی از کشورهای عربی خلیج‌فارس و لبنان اقدام به تأسیس مراکز و مؤسسات عظیم برای تربیت یتیمان به‌ویژه فرزندان شهدا و فرزندان فقرا و تأسیس بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و مساجد نمود. در این مراکز خیریه، افراد مذکور به طور شبانه‌روزی اسکان داده و مراتب تحصیلی‌شان را در بخش آموزشی همین مراکز می‌گذراندند. برخی از این مراکز عبارتند:
- مبرة الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، جبل عامل؛
- مبرة السیدة خدیجة الکبری(س)، بیروت (بئر حسن)؛
- مراکز خیریه برای نابینایان و ناشنوایان؛
- مستشفی بهمن (بیمارستان بهمن)، بیروت، حارة حریک.
فعالیت‌های سیاسی
علامه فضل‌الله از همراهان نزدیک آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر در مسایل سیاسی بود. ایشان پس از بازگشت به وطن پدری (لبنان) در پی طرح صبغه سیاسی اسلام در جامعه مسلمانان لبنان برآمد. زمانی که کشور لبنان مورد تهاجم رژیم صهیونیستی واقع شد، جوانان متاثر از فضل‌الله، حرکت نامنظم و غیرتشکیلاتی مقاومت اسلامی را به راه انداختند. این حرکت که حزب الله لبنان امروز شکل سازمان‌یافته و اصلی‌ترین شاخه آن است، همواره از ایشان تغذیه فکری و سیاسی می‌شد. جایگاه فضل‌الله در جنبش مقاومت اسلامی لبنان سبب شد تا یک بار ربوده و چهار بار ترور شود.
اندیشه سیاسی
محمدحسین فضل‌الله بر مردمی بودن مشروعیت حکومت تأکید می‌کرد. بر این اساس، اِعمال سلطه از سوی حاکمان را تنها بر اساس اصول موضوعه اسلام صحیح می‌شمرد، نه به صورت سلیقه‌ای. وی مشارکت مردمی و اعمال قدرت مردم را فراهم‌کننده فضای نقد حاکمان می‌دانست؛ همانگونه که در سیره حکومتی پیامبر(ص) و امام علی(ع) بوده است.
حمایت از جمهوری اسلامی ایران
ایشان در مهر 1384ش فتوای خود درباره وحدت مسلمانان را برای خبرنگار روزنامه کویتی «الرای العام» این‌گونه بیان می‌کند: «به حرمت دست زدن به هر نوع شیوه‌ای که صحابه را زیر سؤال برده و با استفاده از سبّ و لعن موجب برانگیخته شدن اختلافات شود، فتوا می‌دهم. همچنین به روزنامه کویتی «الوطن» گفته بود: «سینه‌زنی سنتی مرسوم که باعث اذیت بدن می‌شود اشکال دارد.» او همچنین گفته بود که قمه‌زنی و زنجیرزنی را نیز حرام کرده‌ام
رحلت
سرانجام، علامه فضل‌الله پس از عمری تلاش و مجاهدت علمی و سیاسی در ۱۳ تیر ۱۳۸۹ش در لبنان دار فانی را وداع گفت و در حارة حریک و در مسجد خود مدفون شد. در پی رحلت ایشان بسیاری ازشخصیت‌های سیاسی و مذهبی پیام‌های تسلیت جداگانه صادر کردند و با جامعه شیعیان لبنان ابراز همدردی نمودند.
در بخشی از پیام تسلیت آیت‌الله خامنه‌ای ولی امر مسلمین جهان آمده است: