آیتالله حاج شیخ محمدمهدی آصفی (۱۳۱۷-۱۳۹۴ش)، از علمای مجاهد عراق بود که عمر پربرکت خویش را وقف نشر و ترویج معارف و فرهنگ اهلبیت عصمت و طهارت(ع) نمود. ایشان از اعضای برجسته حزبالدعوة الاسلامیه در عراق بود و سالیان متمادی در راه استقلال این کشور و حاکم شدن ارزشهای اسلامی و الهی در آن با رژیم بعث مبارزه میکرد تا جایی که تحت تعقیب مأموران این رژیم قرار گرفت و به همین خاطر مجبور شد مخفیانه عراق را ترک کند و سالیان طولانی دوری از وطن را تحمل نماید.
مرحوم آصفی از مجتهدان حوزه علمیه نجف اشرف بود که علاوه بر مبارزات سیاسی و جهادی علیه رژیم بعث، در عرصههای علمی و فرهنگی نیز خوش درخشید. ایشان در علوم مختلف اسلامی همچون فقه، اصول فقه، تفسیر، فلسفه و برخی از مسائل اقتصادی و اجتماعی صاحبنظر بود و تألیفات ارزشمندی از خود در این موضوعات برجای گذاشت. همچنین این عالم مجاهد شیعه از اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهلبیت(ع) بود و مدتی دبیرکلی آن را نیز برعهده داشت.
زندگینامه
شـیخ محمدمهدی آصفی در سـال ۱۳۱۷ش در خانوادهای اهل علم و روحانی در نجف اشـرف چشـم بـه جهـان گشـود. پدرش علیمحمد بروجردی آصفی از علمای نجف بـود. مادرش نیز دختر شـیخ محمدتقـی بروجردی (از عالمان حـوزه علمیه نجف) بود.
ایشـان از کودکـی بـه دروس حـوزوی علاقه زیـادی داشـت و در اوان نوجوانـی وارد حـوزه علمیه نجف شـد. مباحث ادبیات عرب را از شـیخ عبدالمنعم فرطوسـی آموخت و برای فراگیری منطق به نـزد شـیخ محمدرضـا مظفـر رفـت. وی اصـول فقه را در نزد شـیخ صدرا بادکوبهای، فقه را نزد شـیخ مجتبـی لنکرانـی فراگرفت. سـپس در درس خـارج فقـه و اصـول نـزد شـیخ علیمحمد بروجردی، شـیخ حسـین حلی، آیتالله سـید محسـن حکیم، امام خمینی و آیتالله خویی زانوی ادب زد و از محضر آن استوانههای علمی کسـب فیض کرد و از آیتالله میرزا هاشـم آملی و شـیخ مرتضی آل یاسـین اجـازه اجتهـاد دریافت نمود.
ایشـان همگام بـا دروس حوزوی، درسهای دانشـگاهی را تا مقطع فوقلیسانس در رشـته معارف اسلامی دانشـگاه بغداد ادامه داد .در سـال ۱۳۴۹ش، رژیـم بعـث عـراق، ایشـان را بـه همـراه عراقیهای ایرانیالاصـل از عـراق اخـراج کـرد ازاینرو سالها در ایـران و کویـت زندگـی کـرد. آن مرحوم پس از سـقوط رژیم صدام بـه عـراق بازگشـت و در حـوزه علمیـه نجـف بـه فعالیتهای علمی مشـغول شـد.
میراث ماندگار
از آیتالله آصفـی بیـش از ۳۷ مقاله علمی منتشرشده اسـت. همچنیـن کتابهای متعددی در حوزههای مختلـف علمـی تألیـف کـرده اسـت کـه بیشـتر آنها بـه زبـان عربـی منتشـر و برخـی بـه زبانهای دیگـر ازجمله فارسـی و اردو ترجمهشده اسـت. از مهمترین آثـار ایشـان میتوان بـه مـوارد زیـر اشـاره کرد:
- فـی رحـاب القـرآن: از ترجمـه فارسـی این اثـر چهاردهجلدی بانام »در آینه وحی« در مراسـم بزرگداشـت ایشان رونمایی شد.
- االجتهاد و التقلید و سلطات الفقیه و صالحیاته
- الامة الواحدة والموقف من الفتنة الطائفیة
- التحدیات المعاصرة و مشروع المواجهة الاسلامیة
- الجسور الثالثة، قصة الغارة الحضاریه علی العالم الاسلامی
- الدعا عند اهل البیت علیهم السلام
- مشروع الوحده الاسلامیه ثقافیا و سیاسیا
فعالیتهای سیاسی و اجتماعی
یکـی از مهمترین فعالیتهای سیاسـی آیتالله آصفـی عضویـت در حزب الدعـوة عـراق بـود. ایشـان در سـال ۱۳۵۴ ش/۱۹۷۵م، از اعضـای رهبـری کل (القیـادة العامة) حزب الدعوة االسلامیة بـود. در مهـر ۱۳۵۷ش/ اکتبـر ۱۹۷۸م، کـه حزب الدعـوة طـی بیانیهای حمایـت کامـل خـود را از انقلاب اسلامی ایـران اعلام کـرد ایشـان به نمایندگـی از این حزب بـه پاریس رفـت و ضمن دیدار بـا امـام خمینـی پشـتیبانی حـزب را از امـام بـه اطلاع وی رسـاند.
بـا بـه قـدرت رسـیدن صـدام در عـراق در ۲۵ تیـر ۱۳۵۸ش/ ۱۶ ژوئیـه ۱۹۷۹م رژیـم وقت عراق اعضـای حزب الدعـوه را دسـتگیر و صدهـا تـن از آنان را اعدام کرد. در چنیـن اوضاعی، حزب الدعوة مرکـز فعالیـت خـود را بـه ایـران منتقل کـرد و آیتالله آصفـی در تابسـتان ۱۳۵۸ش/ ۱۹۷۹م راهی ایران شـد.ایشـان در سـاختار جدیـد حزب الدعـوه، عضـو شـورای مرکـزی و در سـال ۱۳۵۹ش/۱۹۸۰م سـخنگوی رسـمی حـزب شـد و در اواخـر سـال ۱۳۵۹ش/ فوریـۀ ۱۹۸۱م بهعنوان یکـی از ۱۲ عضو شـورای عالـی رهبـری حـزب برگزیـده شـد. وی همچنین بهعنوان یکـی از اعضای شـورای فقهی این حـزب انتخـاب گردید.
مرحـوم آیتالله محمدمهـدی آصفـی از پیشـگامان جهـاد و مبـارزه در عـراق بـود. ایشـان در دوران جنـگ تحمیلـی رژیـم بعـث عـراق علیـه ایـران ضمـن حضـور در کنـار اعضـای سـپاه بـدر، خانوادههای شـهدا و جنگزدگان عراقـی در ایران را سرپرسـتی میکرد و تـا پایان عمر همچنان در کنـار مجاهـدان بـود. ایشـان بـا حضـور در جبهههای نبـرد علیه داعـش، به رزمندگان اسلام روحیه میداد.
آیتالله آصفـی از سـال ۱۳۸۱ تـا ابتـدای سـال ۱۳۸۳ش، دبیر کل مجمـع جهانی اهلبیت(ع) و تـا پایـان عمـر نیز عضو شـورای عالی ایـن مجمع بود.
مؤسسه خیریه امام باقر(ع)
مؤسسـه خیریـه امـام باقـر(ع) تحـت نظـارت آیتالله آصفـی تأسیسشده و تقریبـا ۶۷۰۰ خانـواده پناهنـده عراقـی و افغانسـتانی را در بیـش از ۳۳ نقطـه از ایـران سرویسدهی میکند. احـداث مجتمعهای مسـکونی (حـدود ۱۱۰ واحـد مسـکونی) بـرای ایتـام در قـم و ۲۲۰ واحـد مسـکونی بـرای کمکهای مـادی و معنـوی بـه مؤمنـان در عراق و افغانسـتان از دیگـر فعالیتهای ایـن مؤسسـه اسـت.
اندیشهها
آیتالله آصفـی در تفسـیر موضوعـی «فـی رحـاب القـرآن» اندیشههای تفسـیری خـود را ارائـه کـرده اسـت. ویژگـی ایـن اثـر التـزام او به سنتهای تفسـیری و تقید بـه درج روایات تفسـیری در صدر و ذیل مباحث اسـت. ایشـان از عالمان تقریبی محسـوب میشود و اندیشههای سیاسیاش در کتابهایی ماننـد «ولایـة الامـر» و کتـاب «جهـاد در قرآن» منعکسشده اسـت.
رحلت
سـرانجام آیتالله محمدمهـدی آصفـی پـس از عمـری تلاش و مجاهـدت علمـی، فرهنگـی و سیاسـی در ۱۴ خـرداد ۱۳۹۴ش، مصـادف بـا ۱۶ شـعبان ۱۴۳۶ق دار فانـی را وداع گفـت و بـه دیـار باقـی شـتافت. پیکـر ایشـان در روز جمعـه ۱۶ خرداد در میان انبوه جمعیت علمـا و ارادتمندانش در شـهر مقدس قم تشـییع شـد و پس از اقامه نماز میت توسـط مرجع عالیقدر جهان تشـیع حضرت آیتالله العظمـی ناصـر مـکارم شـیرازی بـر آن برای تدفین به نجف اشـرف منتقل گردیـد و در نجف پسازآنکه آیتالله محمد اسحاق فيـاض از مراجـع تقلیـد شـیعه بـر آن نمـاز گـزارد در قبرسـتان وادیالسلام در کنـار مقبـره هـود و صالـح پیامبـر آرام گرفـت.
در پی رحلت این عالم شـیعه بسـیاری از نهادها و شخصیتهای سیاسـی و مذهبی در پیامهای جداگانه فقدان ایشـان را تسـلیت گفتند.در بخشی از پیام حضرت آیتالله خامنهای ولی امر مسلمین جهان آمده است:
«ایشـان فقیهـی نواندیـش و متکلمی ماهر و نویسندهای پـرکار و اثرگذار بود و دهها کتـاب مفیـد و ناظـر به مسـائل مـورد ابتلا در حوزهٔ عقاید و کلام و فقـه، ثمرهٔ عمـر بابرکت ایشـان اسـت. آن مرحـوم همچنیـن در عرصهٔ مبـارزات سیاسـی و اجتماعـی در عراق، از سابقهای درخشـان برخـوردار بود و فکـر سـنجیده و تحلیـل عمیـق از مسـائل منطقـه، در شـمار ویژگیهای این شـخصیت جامع الاطـراف محسـوب میگشت. زهـد و بیرغبتی به تمتعات مـادی و تـن سـپردن بـه معیشـت و زیسـت فقیرانهای طلبگـی از خصوصیات برجستهٔ دیگـر این روحانی عالیقدر بود. سالها تحمـل زحمت نمایندگی اینجانب در نجـف اشـرف، حـق بزرگـی را از آن مرحـوم بـر عهدهٔ اینجانب میگذارد کـه امیـد دارم لطـف و رحمـت الهی حقگزار همهٔ خدمات علمی و دینی و اجتماعی ایشـان باشـد.«
آیین بزرگداشت
در ۲۹ آبـان ۱۳۹۳ش، آییـن بزرگداشـتی بـرای مرحـوم آیتالله آصفـی بـا عنـوان کنگـره اسـوه زهـد، جهـاد و اجتهـاد در قـم برگـزار شـد. ایـن همایـش بـه کوشـش مجمـع جهانـی اهلبیت(ع)، دفتـر تبلیغـات اسلامی حـوزه علمیـه قم، جامعـة المصطفی العالمیـه و مرکز مدیریـت حوزههای علمیـه برگزار شـد.